Cóiméad Halley

Cóiméad clúiteach a thagann gar don Domhan gach 77 bliain nó mar sin, an uair dheireanach i 1985-1986.

Cóiméad Halley
Ainmniú sealadach	1P/1982 U1, 1982i, 1P/1909 R1, 1909c, 1P/1835 P1, 1835 III, 1P/1758 Y1, 1759 I, 1P/1682 Q1, 1682, 1P/1607 S1, 1607, 1P/1531 P1, 1531, 1P/1456 K1, 1456, 1P/1378 S1, 1378, 1P/1301 R1, 1301, 1P/1222 R1, 1222, 1P/1145 G1, 1145, 1P/1066 G1, 1066, 1P/989 N1, 989, 1P/912 J1, 912, 1P/837 F1, 837, 1P/760 K1, 760, 1P/684 R1, 684, 1P/607 H1, 607, 1P/530 Q1, 530, 1P/451 L1, 451, 1P/374 E1, 374, 1P/295 J1, 295, 1P/218 H1, 218, 1P/141 F1, 141, 1P/66 B1, 66, 1P/-11 Q1, -11, 1P/-86 Q1, -86, 1P/-163 U1, -163, 1P/-239 K1, -239, 1986 III, 1910 II
Cineál	Halley-type comet (en) , cóiméad tréimhsiúil agus réad neas-Domhanda
Dáta fionnachtana	466 "RCh"[1], 240 "RCh", 25 Nollaig 1758[2] agus 164 "RCh"
Eapainm	Edmond Halley[3]
Réad tuismitheora	an Ghrian
Réad linbh	Eta Aquariids (en)
Aois	2 Eanáir 1968
Sonraí fithiseacha
Féach ar an staid reatha
Apaipsis	35.08231 AU[4] 35.28092 AU[5]
Pearaipsis	0.58598 AU (arg (ω): 111.33249)[4] 0.57472 AU (arg (ω): 111.33249)[5]
Ais mhór a	17.8341 AU[6] agus 17.92781774 AU[2]
Éalárnacht e	0.96714[7] 0.967942791[2]
Tréimhse fhithiseach P	75.31589 a[8] agus 27,726.15005 d[2]
Meán-Aimhrialtacht M	38.38426 °[4] 274.14049 °[9]
Claonadh i	162.26269 °[10] 162.18787 °[2]
Fad an nóid éirithigh Ω	58.42008 °[11] agus 59.114482936739 °[2]
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Trastomhas	11 km[12]
Dearbhmhéid	5.5[5]
Mais	220 Tg[13]
Meándlús	850 kg/m³[14]
Ailbéideacht	0.04 (ailbéideacht gheoiméadrach)[15]
Catalóga réalteolaíochta
Aitheantóir JPL	1000036

Teilgeadh 5 spásárthach, dhá cheann ón Rúis, dhá cheann ón tSeapáin is ceann amháin ón ESA, chun é a iniúchadh go géar is cáithníní uaidh a thástáil.

Fuarthas gur hidrigin, carbón, nítrigin is ocsaigin na príomhdhúile ann, cosúil le neacha orgánacha ar domhan.

Tá sé curtha i gcás ag eolaithe áirithe go mb'fhéidir gur chuir imbhuailtí idir cóiméid mar seo agus an domhan go luath ina shaol tús leis an mbeatha ar domhan trí na dúile seo a thabhairt anseo.^[16]

Tagairtí

1. URL tagartha: https://newscientist.com/article/mg20727774-400-ancient-greeks-spotted-halleys-comet/.
2. “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 12 Samhain 2023.
3. Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
4. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
5. “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 12 Samhain 2023.
6. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
7. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
8. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
9. “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 5 Eanáir 2024.
10. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
11. URL tagartha: https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?des=1P.
12. Ráite i: The Sizes, Shapes, Albedos, and Colors of Cometary Nuclei. Údar: Philippe Lamy. Leathanach: 223-264. DOI: 10.2307/J.CTV1V7ZDQ5.22. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla. Dáta foilsithe: 2004.
13. URL tagartha: http://www.springerlink.com/content/0r3801302547v3x8/.
14. Hans Rickman (Lúnasa 1999). "Gas flow and dust acceleration in a cometary Knudsen layer" (as Béarla) (8-9): 935-949. doi:10.1016/S0032-0633(99)00008-2.
15. Humberto Campins (2002). "Observational constraints on surface characteristics of comet nuclei" (as Béarla): 117–134.
16. Hussey, Matt (2011). "Cóiméad Halley". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 340.

Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir.

Is síol a bhaineann leis an spáis nó spáseitilt é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.