![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/8423_20181_1saturn2016.jpg/640px-8423_20181_1saturn2016.jpg&w=640&q=50)
Satarn (pláinéad)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Is é Satarn (arb ionann é mar fhocal agus Satharn nó Saturnus, dia na talmhaíochta ag na Rómhánaigh) an séú pláinéad ón ngrian sa ghrianchóras, agus é ar an dara ceann is mó. Tá sé 119,300 ciliméadar ar trastomhas, agus ní mhaireann an lá ach deich n-uair a chloig go leith, rud a dhéanann cothromú ar na poil. Hidrigin is mó atá san atmaisféar agus bíonn stoirmeacha fíochmhara le feiceáil ón domhan. Cuireadh suntas ó thús i gcóras fáinní Satarn agus san iliomad gealach atá ag an bpláinéad. Tá 31 cheann acu ainmnithe agus is é Tíotán an ceann is mó acu. Tá Tíotán chomh mór céanna le Gealacha Galileo, an ceathrar gealach mhóra atá ag timpeallú Iúpatair. Is é Tíotán an dara gealach is mó sa Ghrianchóras, agus é beagáinín níos lú ná Ganymede atá ar an gceann is mó de Ghealacha Galileo.
![]() | Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann.
Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
![]() ![]() | |||
---|---|---|---|
![]() | |||
Cineál | fathach gáis agus pláinéad lasmuigh | ||
Eapainm | Satarn agus Wu Xing (en) ![]() | ||
Réad tuismitheora | An Ghrian | ||
Réad linbh | Tíotán Pan Daphnis (en) ![]() Atlas (saitilít) Prometheus Pandóra Epimetheus Janus Aegaeon (en) ![]() Mimas Methone (en) ![]() Anthe (en) ![]() Pallene (en) ![]() Enceladus Tethys Telesto (en) ![]() Cailíopsó Kiviuq (en) ![]() Helene Dione Polydeuces (en) ![]() Rhea Hyperion Iapetus Ijiraq (en) ![]() Phoebe Skathi (en) ![]() Albiorix (en) ![]() Bebhionn (en) ![]() Skoll (en) ![]() Tarqeq (en) ![]() Greip (en) ![]() Siarnaq (en) ![]() Hyrrokkin (en) ![]() Tarvos (en) ![]() S/2004 S 13 (en) ![]() Jarnsaxa (en) ![]() S/2004 S 17 (en) ![]() Mundilfari (en) ![]() Bergelmir (en) ![]() S/2006 S 1 (en) ![]() Aegir (en) ![]() Narvi (en) ![]() S/2004 S 12 (en) ![]() Bestla (en) ![]() Suttungr (en) ![]() Farbauti (en) ![]() S/2004 S 7 (en) ![]() Hati (en) ![]() Thrymr (en) ![]() S/2006 S 3 (en) ![]() Fenrir (en) ![]() Fornjot (en) ![]() Surtur (en) ![]() Kari (en) ![]() Ymir (en) ![]() Loge (en) ![]() rings of Saturn (en) ![]() S/2009 S 1 (en) ![]() S/2007 S 2 (en) ![]() S/2007 S 3 (en) ![]() Themis (en) ![]() E Ring (en) ![]() G ring (en) ![]() C ring (en) ![]() F ring (en) ![]() B ring (en) ![]() A ring (en) ![]() D ring (en) ![]() Phoebe ring (en) ![]() S/2004 S 6 (en) ![]() S/2004 S 4 (en) ![]() S/2004 S 3 (en) ![]() Paaliaq (en) ![]() Erriapus (en) ![]() Earhart (en) ![]() Blériot (en) ![]() Santos-Dumont (en) ![]() Curtiss (en) ![]() Hinkler (en) ![]() Kingsford Smith (en) ![]() Lindbergh (en) ![]() Post (en) ![]() Richthofen (en) ![]() Sikorsky (en) ![]() Wright (en) ![]() Peggy (en) ![]() Gridr (en) ![]() S/2004 S 21 (en) ![]() Angrboda (en) ![]() Skrymir (en) ![]() S/2004 S 24 (en) ![]() Gerd (en) ![]() S/2004 S 26 (en) ![]() Eggther (en) ![]() S/2004 S 28 (en) ![]() S/2004 S 29 (en) ![]() Beli (en) ![]() Alvaldi (en) ![]() ![]() | ||
Aois | J2000.0 ![]() | ||
Sonraí fithiseacha | |||
Apaipsis | 1,503,509,229 km[1] 10.11596 AU ![]() | ||
Pearaipsis | 1,349,823,615 km (arg (ω): 92.59888)[1] 9.04808 AU (arg (ω): 92.59888) ![]() | ||
Ais mhór a | 1,429,394,069 km[2] agus 9.53667594 AU[3] | ||
Éalárnacht e | 0.05386179[3] | ||
Tréimhse fhithiseach P | 10,757.7365 d[4] | ||
Tréimhse shionodúil | 378.0944 d | ||
Meán-Aimhrialtacht M | 317.02 °[5] ![]() | ||
Claonadh i | 2.48599187 ° ↔ éiclipteach[6] 5.51 ° ↔ Solar equator (en) ![]() 0.93 ° ↔ invariable plane (en) ![]() | ||
Fad an nóid éirithigh Ω | 113.66242448 °[3] | ||
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha | |||
Fad ón Domhan | 1,195,000,000 km (peirigí) 1,660,000,000 km (apaigí) ![]() | ||
Ga | meán: 58,232 km[7] meánchiorcal: 60,268 km[7] molach: 54,364 km[7] ![]() | ||
Trastomhas | 120,536 km[8] ![]() | ||
Leacú | 0.09796 ![]() | ||
Dearbhmhéid | 28 ![]() | ||
Méid dhealraitheach (V) | 1.2 (banda V) −0.24 (banda V)[5] ![]() | ||
Trastomhas uilleach | 14.5 "–20.1 "[9] | ||
Achar dromchla | 42,700,000,000 km²[5] ![]() | ||
Mais | 568,360 Yg[10] ![]() | ||
Toirt | 827,130,000,000,000 km³[5] ![]() | ||
Meándlús | 0.19 kg/m³ 0.867 g/cm³[5] ![]() | ||
Imtharraingt dromchla | 8.96 m/s²[5] ![]() | ||
Dronairde (α) | 2h 42m 21.36s[5] ![]() | ||
Diallas (δ) | 83° 32′ 13.2″[5] ![]() | ||
Ailbéideacht | 0.47 (ailbéideacht gheoiméadrach) 0.342 (ailbéideacht Bond) ![]() | ||
Teocht an dromchla |
| ||
Cuid de | grianchóras lasmuigh ![]() | ||
Le cuid |
Thug na spástaiscéalaithe úd Pioneer 11 (1979) agus Voyager 1 agus 2 cuairt ar Shatarn agus thimpeallaigh an taiscéalaí úd Cassini an phláinéid ón 1 Iúil 2004 go deireadh an mhisin sa mhí Mheáin Fómhair 2017.
Cosúil le hIúpatar, Úránas, agus Neiptiún, is gásfhathach é Satarn. Is é sin, tá an chuid is mó den phláinéad féin comhdhéanta as na gáis chéanna atá ina atmaisféar - hidrigin thar aon dúil eile. Mar sin, níl sé furasta a shainmhíniú go sásúil, cá dtagann deireadh leis an atmaisféar agus tús leis an bpláinéad féin. Is léir go bhfuil croíleacán cloiche taobh istigh, ach tá sé i bhfad níos lú ná an pláinéad ina iomlán.