Bá í Màiri (Máire), Banríon na nAlbanach nó Màiri I, (Béarla: Mary Queen of Scots, Fraincis: Marie Stuart) (8 Nollaig 1542 - 8 Feabhra 1587) Banríon na hAlban, ón 14 Nollaig 1542 go 24 Iúil 1567[1].
Fíricí Gasta Ainm sa teanga dhúchais, Beathaisnéis ...
Grace (en)
Máire I, Banríon na nAlbanach |
Ainm sa teanga dhúchais | (sco) Marie Stuart |
---|
|
Breith | 8 Nollaig 1542 Gleann Iucha, Scotland |
---|
Bás | 8 Feabhra 1587 44 bliana d'aois Caisleán Fotheringhay, England |
---|
Siocair bháis | Pionós an bháis (Dícheannadh) |
---|
Áit adhlactha | Abtheach Westminster (1612–) Ard-Eaglais Peterborough (1587–1612) |
---|
|
|
Consort of France (en) |
---|
|
|
10 Iúil 1559 – 5 Nollaig 1560 |
Monarc na hAlban |
---|
14 Nollaig 1542 – 24 Iúil 1567 ← Séamas V na hAlban – Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire → |
|
|
|
Reiligiún | Caitliceachas |
---|
Áit chónaithe | Albain Caisleán Fotheringhay Chartley Castle (en) Páras |
---|
Teanga dhúchais | an Albainis |
---|
|
Gairm | polaiteoir, céile an rí, uasal, rí, céile an rí |
---|
Mac/iníon léinn de chuid | George Buchanan |
---|
Teangacha | Béarla, an Albainis, an Fhraincis agus an Laidin |
---|
|
Saothar suntasach |
Suíomh a chartlainne | |
---|
|
Teideal uasal | Queen Consort of France (en) (1559–1560) Queen of Scotland (en) (1542–1587) Banphrionsa (1542–1542) Banríon |
---|
Teaghlach | Teaghlach na Stíobhartach |
---|
Céile | Francis II na Fraince (1558, 1558 (Féilire Ghréagóra)–1560) Henry Stuart, An Tiarna Darnley (1565 (Féilire Ghréagóra)–1567) James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell (1567, 1567 (Féilire Ghréagóra)–1578) |
---|
Páiste | Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire ( Henry Stuart, An Tiarna Darnley) stillborn twin Hepburn (en) ( James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell) stillborn twin Hepburn (en) ( James Hepburn, 4ú hIarla Bothwell) |
---|
Athair | Séamas V na hAlban agus Mary na Lorráine |
---|
Siblín | François III d'Orléans, Diúc Longueville, Robert Stewart, Céad Iarla Inse Orc, James Stewart, Céad Iarla Mhoireibh, Séamas, Diúc Bhaile Bhòid, James Stewart, Adam Stewart, Robert Stewart, John Stewart agus An Bhantiarna Jean Stewart |
---|
Duine muinteartha | Anraí VIII Shasana (seanuncail) Prionsa Rupert na Réine (fionnó) Margaret Tudor (seanmháthair) |
---|
|
|
9 Meán Fómhair 1543 (Féilire Ghréagóra) | corónú (Caisteal Shruighlea)
|
|
Gradam a fuarthas |
|
|
|
|
|
|
Dún
Ba í Máire an t-aon leanbh dlisteanach marthanach a bhí ag an Rí Séamas V. Bhí sí 6 lá d'aois nuair a fuair a hathair bás agus rinneadh Banríon na nAlbanach dí. Ghlac a máthair, Marie de Guise (Gaeilge na hAlban: Màiri de Guise) an leasríocht agus fuair a hiníon an Choróin naoi mí ina dhiaidh sin.
Phós sí François, Dauphin na Fraince, a tháinig i gcoróin François II, sa bhliain 1559. Mar sin féin, ní raibh Màiri ina Banríon na Fraince le fada; bhí sí ina mbaintreacha ar an 5ú lá Nollaig, sa bhliain 1560, nuair a fuair a fear céile bás.
D'fhill Màiri ar ais go hAlbain, ag teacht i dtír i Lìte (nó 'Leith', sa Bhéarla) ar an 19 Lúnasa, sa bhliain 1561. Ceithre bliana ina dhiaidh sin, phós sí a céad col ceathrar, Henry Stuart, Tiarna Darnley. Bhí aontas míshásta acu agus i Feabhra na bliana 1567, fuarthas Darnley marbh sa ghairdín ag Kirk o'Field, tar éis pléascadh ollmhór sa teach.
Phós sí James Hepburn, an 4ú Iarla Bothwell, go luath ina dhiaidh sin. Chreidtear go raibh Hepburn freagrach as an Tiarna Darnle a dhúnmharú. Tar éis éirí amach in aghaidh an lánúin, príosúnaíodh Màiri i gCaisleán Loch Lìobhann, ar an 15 Meitheamh agus iachall uirthi éirí as mar bhanríon, i bhfabhar a mac, nach raibh ach aon bhliain d'aois, Séamas VI.