Loch Goir

Is loch i gContae Luimnigh é Loch Goir.^[1], idir na bailte Baile Hiobaird agus An Brú. Tá cruth crú capaill ar an loch ag bun Chnoc an Dúin. Is suíomh tábhachtach idirnáisiúnta é Loch Goir mar gheall ar shaibhreas seandálaíochta agus timpeallachta an cheantair. Is ann atá an ciorcal cloiche is sine agus is mó in Éirinn agus an t-aon loch nádúrtha lena mbaineann tábhacht in Oirdheisceart Luimnigh. Bhí daoine ina gcónaí in aice le Loch Goir ó thart ar 3000 RC agus tá iarsmaí iomadúla meigiliteacha ann .^[2]

Loch Goir

Cineál	Loch
Logainm.ie	1166374
Suíomh
Tír abhantraí	Éire
Limistéar riaracháin	Contae Luimnigh, Éire
52° 30′ 59″ N, 8° 32′ 00″ O
Tréithe
Doimhneacht ingearach	3.8 m
Achar	0.78 km²

Tá Lios na Gráinsí (an liagchiorcal is mó in Éirinn) agus dolmain suite in aice leis an loch. Tá iarsmaí trí chrannóg ar a laghad i láthair, agus tá iarsmaí de thithe ón gClochaois i láthair, agus tá iarsmaí de thithe ón gClochaois aimsithe (tugtar "Na Spéaclaí" ar imlíne na dtithe). Tá roinnt ráthanna le fáil sa cheantar, agus dún cnoic amháin ag breathnú amach ar an loch. Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann iad cuid acu. Tá roinnt ráthanna le fáil sa cheantar, agus dún cnoic amháin ag breathnú amach ar an loch. Séadchomharthaí náisiúnta Éireannacha iad cuid acu.

Is anseo a deirtear go gcodlaíonn Gearóid Mac Gearailt, 3ú hIarla Dheasumhan, taoiseach, leasrí, agus file; an fear ar bhaist na Gaeil ‘Gearóid Iarla’ mar ainm air. Dílseánach den Bhandia Áine, deirtear go gcodlaíonn sé i bpluais agus go n-eascraíonn sé tráth atá Éire i ngátar, agus go rachadh sé ag marcaíocht ar fud an locha ar a chapall mór bán crúite in airgid. ^[3]

Bíonn ionad cuairteoirí oscailte in aice le Loch Goir, mar aon le carrchlós agus limistéar picnice. Tá cladach céimseach i láthair ag an limistéar cuairteoirí, le cuid éadomhain den loch ag síneadh suas go dtí an fhaice faoi chothabháil. Mar thoradh air sin, is minic a úsáidtear an limistéar le haghaidh spóirt uisce, cé go gcuirtear cosc ar bháid mhótair ar an loch.

Tá caisleán, nó túrtheach (dúnta do chuairteoirí) in aice leis an mbealach isteach chuig an gcarrchlós. Tugtar Caisleán Bourchier air i ndiaidh Sir George Bourchier, mac an dara hIarla Bath, luíonn sé ag caolas na leithinse, san áit a dtagann tonnta an locha timpeall uirthi. Tá roinnt foirgneamh eile ann; amhail séipéal Luath-Chríostaí ag an mbóthar ag dul síos go dtí an loch. Ag ceann thall an locha tá fothrach caisleáin Normannaigh, an Caisleán Dubh, a shroichtear le siúlóid Éirí Amach i nDeasumhain, agus is dócha gurb í seo an áit inar dhaingnigh Iarla Dheasumhan a údarás i 1573, tar éis dó a chuid éadaí Sasanacha a chaitheamh uaidh agus baill éadaigh Éireannacha a chaitheamh, ar fhilleadh ar Chúige Mumhan ó Londain dó.

Is áit cháiliúil é Loch Goir chun cnámharlaigh fhia mhóir na hÉireann a aimsiú. Tá samplaí ag Ard-Mhúsaem na hÉireann – Stair an Dúlra ó Loch Goir, ^[4]mar atá ag Iarsmalanna agus Gailearaithe Leeds, i Sasana.^[5]

Tugtar Loch Goir ar an mbaile fearainn sa cheantar seo freisin.^[6]

Naisc sheachtracha

• Ionad Cuairteoirí agus Páirc- Cois Locha Loch Goir

Tagairtí

1. “Loch Goir/Lough Gur | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-22.
2. Illustrated Guide to Lough Gur, O'Kelly, M. J. and O'Kelly, C. 1981. Published by Houston, Cork.
3. Massey, Eithne (1 October 2013). "Legendary Ireland: Myths and Legends of Ireland". The O'Brien Press.
4. Chritz, Kendra (2009). "New insights on Giant Deer (Megaloceros giganteus) paleobiology inferred from stable isotope and cementum analysis". Journal of Vertebrate Paleontology 29:78A-78A.
5. Steadman, M., 2019 "A History of the Scientific Collections of the Leeds Philosophical and Literary Society's Museum in the Nineteenth Century: Acquiring, Interpreting & Presenting the Natural World in the English Industrial City" University of Leeds, UK, unpublished PhD thesis https://etheses.whiterose.ac.uk/25449/1/Steadman%20Thesis%2014_06_2019.pdf
6. “Loch Goir/Loughgur | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2024-05-04.