From Wikipedia, the free encyclopedia
Modh na manach ar dtús ba ea na hAnnála Éireannacha chun croineolaíocht bliantúil na laethanta féile a áireamh. Is féidir bunús an traidisiúin seo a rianú go taifid fhánacha nótaí agus imeachtaí, scríofa i spásanna folmha den latercus, .i. Tábla na Cásca 84-bliain ar fad, leasaithe ón scríbhneoir na nGallach, Sulpicius Severus (bás. c. 423). Le himeacht amisire, cuireadh ann tuairiscí báis sagart, abaí agus easpag, i dteannta le himeachtaí polaitiúla suntasacha.
Cineál | croinic |
---|---|
Cárta innéacs | |
Foilseachán | 17 haois |
Tiomsaíodh roinnt annála suas go dtí an 17ú haois. Meastar gurb iad na hannála is luaite ná Croinic na hÉireann anois caillte.
Tá corp mór d'ábhar comhaimseartha ar Éirinn luathmheánaoiseach, ach is léir go bhfuil go leor ar iarraidh. De ghnáth, faightear an t-ábhar atá ar marthain i bhfoirm coireanna i bhfad níos déanaí, agus ní féidir an bunleagan a athchruthú ach le hais na téacsanna uile.[1].
Faightear i ngach annála roinnt ábhair ar foinsí eile, nó curtha ann níos deireanaí. Moltar mar bhunfhoinse Croinic na hÉireann. Ní hiomlán oiread amháin acu. Ní caomhnaítear ach aistriúchán aisteach Béarla den 17ú haois d'Annála Chluain Mhic Nóis. Bhí leagan giorraithe ag Dubhaltach Mac Fhirbhisigh d'Annála Tiarnaigh aitheanta mar Chronicon Scotorum, ina faightear a lán ábhair ach ab é sin caillte. Rinne Mac Firbhisigh fosta cóip d'Annála Easpacha Ireland, cuid is amhlaidh de shaothar níos mó tiomsaithe ag cúirt Dhúnchadha mhic Giolla Phádraig, as lámhscríbhinn den 15ú haois. Is déanach iad Annála na gCeithre Máistrí, le hábhar amhrasach.
Cé go bhfuil a lán eolais le fáil sna hannála, is sách gonta iad, agus le béim sa chuid is mó dóibh ar eachtraí Uí Néill, agus uaireanta cháinte ar a son.[2][3]
Seo a leanas na lámhscríbhinní ina chaomhnaítear cóipeanna na n-annála atá ar marthain:
Seo a leanas lámhscríbhinní eile a bhfuil ábhar annálaíoch iontu:
Tá a lán ábhair annálaigh ó ré na Lochlannach in Éirinn le fáil sa dréacht polaitiúil Cogad Gáedel re Gallaib, ábhar nach bhfuil caomhnaithe in aon fhoinse eile ar marthain. Tógadh neart de óna foinsí céanna ar a bhfuil Annála Inis Faithlinn bunaithe, caomhnaithe araon giorraithe agus bearnaithe.
Seo a leanas annála a bhfuil eolas orthu, ach atá anois caillte:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.