In hege wier of stinswier is yn Fryslân de namme foar in opsmiten ierden hichte (motte) út de Midsiuwen, dêr't in stins op stie. De op de hege wieren boude stinzen binne allegearre ferdwûn. Der binne yn Fryslân noch 5 fan de oarspronklike 108 stinswieren oer, dy lizze by de doarpen Seisbierrum, Jellum, Lies, Menaam en Aasterein. Krekt sa as de Siuwske vliedberg waarden de hege wieren faak boud as prestiizje-objekt fan grûnbesittende klasse. De toer waard net bewenne; it wenne in stik nofliker yn de hearepleats dêr't de stins by hearde. Allinnich yn tiden fan konflikten ferskânze men him yn de toer op de wier.
Yn Grinslân leit de saneamde Bult fan Marum. [1] Dat is - foar safier bekend - de iennige bewarre stinswier yn dy provinsje. Der binne nei alle gedachten mear. De measte stinswieren yn Grinslân binne om 1900 hinne ôfgroeven of egalisearre yn it ramt fan ruilferkavelingen. Bekende foarbylden wiene de Rondenburg yn Zuurdijk, 't Rondeel op de wierde fan Westerwijtwerd en Het Noorn te Krewerd. Stinswieren wurde dêr somtiden ek knol neamd, lykas De Knol te Eenum, De Oude Knol te Godlinze en De Knolle yn Stitswert. Mooglik jildt itselde foar guon toponimen mei bult. [2]
Yn East-Fryslân is in grut tal stinswieren fan 2020 ôf yn kaart brocht yn it ramt fan it Burgenprojekt fan de Ostfriesische Landschaft en it Niedersächsische Institut für Historische Küstenforschung.
Misbegryp oer hege wieren
Krekt as by vliedbergen binne hege wieren faak oansjoen foar in flechthichte, by heech wetter, of foar in terp, mar sy binne net grut genôch om as flechthichte te tsjinjen. Boppedat binne der om ferkate wieren oerbliuwsels fan grêften fûn. Ek binne se wol boppe op in terp opsmiten of op natuerlike heechlizzende plakken sa as yn Gaasterlân of it ek frij heechlizzende Garyp oanlein[3].
Literatuer
- Evert Kramer, Onderzoek naar stinswieren in Friesland en Groningen, yn: M. Bierma, A.T. Clason & E. Kramer (red.), Terpen en wierden in het Fries-Groningse kustgebied, 1988, s. 214-225
- Paul N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009
Boarnen, noaten en referinsjes
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
