Easterspoarwei

De Easterspoarwei is de spoarline fan Amsterdam nei it easten fan Nederlân. De line waard oanlein troch de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) en rint fan Amsterdam Sintraal fia Hilfertsom, Amersfoart Sintraal en Apeldoarn nei Sutfen.

Easterspoarwei Amsterdam - Sutfen
Totale lingte	105,7 km
Spoarwiidte	normaalspoar 1435 mm
Oanlein troch	HIJSM
Iepene Amsterdam - Amersfoart: 10 juny 1874 Amersfoart - Sutfen: 15 maaie 1876
hjoeddeistige status	in gebrûk
Elektrifisearre Amsterdam - Amersfoart: 1946 Amersfoart - Apeldoarn: 1951 Apeldoarn - Sutfen: nee Amsterdam Sintraal - Watergraafsmeer: 1952
Tal spoaren Amsterdam Sintraal - Watergraafsmeer: 4 Watergraafsmeer - Apeldoarn: 2 Apeldoarn - Sutfen: 1
Baanfakfaasje Amsterdam - Gaasperdammerweg: 130 km/o Gaasperdammerweg - Weesp: 140 km/o Weesp - Apeldoarn: 130 Apeldoarn - Sutfen: 100 km/o
Befeiliging Amsterdam - Apeldoarn: ATB EG Apeldoarn - Sutfen: ATB NG
Treintsjinst troch Amsterdam - Apeldoarn: NS Apeldoarn - Sutfen: Arriva
Trajekt
spoar fan Rotterdam Sintraal spoar fan Skiphol Airport spoar fan De Helder opstelterrein 0,0 Amsterdam Sintraal tram  26  Oosterdok 0,7 Amsterdam Oosterdok Oosterdok 1,8 Kattenburgerbrêge Dijksgracht Rietlanden tram  7  Dokline opbr. nei Eastlik Havengebiet opbr. Nije Feart Lozingskanaal tram  14  3,1 Sint Anthoniedijk Dokline opbr. tram  1   3  3,9 Amsterdam Muiderpoarte spoar nei Elten oanslúting gasfabryk opbr. Ringfeart 5,2 Watergraafsmeer 5,3 Amsterdam Science Park A10E35 6,7 Diemen spoar fan Leien Sintraal 7,6 Watergraafsmeer Oost oansl. Diem 8,2 Oerwei by de Diemen lâns 9,8 tramwei Amsterdam - Laren opbr. A9 Muiderspoarbrêge Amsterdam-Rynkanaal 13,2 Weesp Fecht spoar nei Lelystêd Sintrum Gooiboog 16,6 Keverdijk oanslúting 16,6 Keverdijksche Weg tramwei van Huizen opbr. 22,1 Naarden-Bussum 23,0 Heerenstraat 23,8 Bussum Súd 23,8 Bussummergrindweg 23,9 Grintweg 24,4 Crailoo, Railpro boppebouwurkplak Natoerbrêge Zanderij Crailoo 26,1 Kraailooschenweg 23,8 Nieuwe Crailoseweg 26,9 Hilfertsom Media Park 27,0 Johannes Geradtsweg tramwei fan Huizen opbr. tramwei fan 's-Graveland opbr. 28,4 Hilfertsom spoar nei Utert Lunetten A27 31,4 Zwarte Weg grins Noard-Hollân - Utert N221 Amsterdamsestraatweg 36,5 Baarn tramwei nei Soest opbr. Baarn Buertstasjon spoar nei Den Dolder Praamgracht 38,3 Groote Melmweg N199 Amsterdamseweg Amersfoart Bokkeduinen spoar fan Utert-Sintraal tramwei fan Arnhim Sintraal opbr. 44,4 Amersfoart Sintraal oant 1901 Amersfoart Oanslúting spoar nei Kesteren (Ponline) fracht 44,6 Amersfoart NCS 45,6 Lytse Koppel Eem Bloemendaalsche Weg 47,0 Falleikanaal 47,1 spoar nei Kampen A28E30 51,4 Hoevelaken grins Utert - Gelderlân 54,1 Terschuur A30 60,5 spoar nei Ede-Wageningen 61,1 Barneveld-Voorthuizen lijn Ede-Wageningen - Nijkerk opbr. N805 Harselaartunnel, Stationsweg 68,0 Stroe 68,0 oansl. Munysjeopslach wilens Twadde Wrâldkriich N310 Faunatunnel Kootwijkersân 74,3 Kootwijk 74,4 oanslúting Radio Kootwijk opbr. A1E30 78,0 Assel RING Laan van Spitsbergen 85,9 oanslúting Brouwersmolen opbr. 86,4 87,1 spoar nei/fan Swol opbr. 88,0 Apeldoarn spoar nei Dieren museumline Apeldoarnsk Kanaal spoar nei Dimter 90,3 Apeldoarn De Maten A50 A1E30 oanslúting houtzagerij Klarenbeek opbr. 96,8 Klarenbeek 101,4 Voorst-Empe 104,6 Hoven 104,7 26,6 spoar fan Arnhem Isel tramwei fan Emmerik, tramwei fan Hengelo opbr. 105,7 Sutfen tramwei nei Dimter opbr. Nieuwstad stamline Sutfen opbr. spoar nei Gelsenkirchen-Bismarck spoar nei Ljouwert spoar nei Glanerbrug

It trajekt Amsterdam - Amersfoart wurdt ek wol de Goailine neamd, yn de gemeente Barneveld stiet de Easterspoarwei ek bekend as it Hollânske spoar.

Skiednis

Yn de tiid dat de spoarweimaatskippijen noch mei-inoar konkurrearren, besleat de HIJSM in eigen spoarline tusken de haadstêd en it Dútske Ruhrgebiet oan te lizzen, as alternatyf op de Rhijnspoarwei fan de NRS.

De spoarline waard yn twa fazen iepene:

Datum	Trajekt	Tuskenstasjons
10 juny 1874	Amsterdam - Amersfoart	Amsterdam Muiderpoarte, Amsterdam Science Park, Diemen, Weesp, Naarden-Bussum, Bussum Súd, Hilfertsom Media Park, Hilfertsom, Baarn
15 maaie 1876	Amersfoart - Sutfen	Hoevelaken, Apeldoarn, Apeldoarn De Maten, Klarenbeek, Voorst-Empe

Yn Apeldoarn waard yn 1887 ek in ôftakking oanlein dy't streekrjocht nei Paleis Het Loo rûn; de saneamde Looline (ek wol Paleisspoarline of Keningsline neamd). Fan Sutfen ôf soarge de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij foar de oanlis fan de spoarline nei Dútslân. It trajekt nei Winterswyk kaam yn 1878 ree. It spoar nei it Dútske Borken waard úteinlik yn 1880 yn gebrûk naam. Dêrmei hie de âldste spoarweimaatskippij fan Nederlân in eigen spoarweiferbining mei it Dútske Ruhrgebiet. De nije ferbining wie yn it begjin benammen fan belang foar it ferfier fan koalen.

Yn 1874 waard ek de sydtûke fan Hilfertsom nei Utert Maliebaan en Utert Lunetten iepene. Sadwaande krige de HIJSM, njonken de goed 30 jier âldere Rhijnspoarwei, ek in eigen spoarferbining tusken Amsterdam en Utert.

De Easterspoarwei begûn earst yn it tydlike stasjon Amsterdam Oosterdok. Dat stasjon lei eastlik fan de Easterdokstrochgong. Yn 1879 baarnde it stasjon Oosterdok ôf. Dêrnei waard de yn 1878 oanleine ferbiningsbaan tusken de stasjons Oosterdok en stasjon Amsterdam Westerdok, dêr't de HIJSM-treinen nei Haarlim en Saandam harren begjinpunt hiene, ek foar reizgersferfier brûkt en krigen de treinen fan de Easterspoarwei, Amsterdam Westerdok ek as begjin- en einpunt. Tsien jier letter kaam it nije Sintraal Stasjon ree.

Stasjons en gebouwen

Oan it spoar lizze hjoed-de-dei 17 stasjons: (kursyf: earder stasjon)

	Stasjon	Iepene	Hjoeddeistich gebou
	Amsterdam Sintraal	1889	1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Cuypers
	Amsterdam Oosterdok	1874	Gjin, gebou ferlern gien troch brân yn 1879, stasjon sletten yn 1879
	Kattenburgerbrêge	1882	Gjin, stasjon sletten yn 1897
	Sint Anthoniedijk	1882	Gjin, stasjon sletten yn 1896
	Amsterdam Muiderpoarte	1896	1939, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Schelling
	Amsterdam Science Park	2009	1e gebou, unyk ûntwerp fan KCAP Architects&Planners
	Diemen	1882	Gjin, gebou sloopt yn 2021
	Oerwei by de Diemen lâns	1882	Gjin, stasjon sletten yn 1914
	Weesp	1874	1967, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Douma
	Keverdijksche Weg	1874	Gjin, stasjon sletten yn 1930
	Naarden-Bussum	1874	1925, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Schelling
	Heerenstraat	1895	Gjin, stasjon sletten yn 1914
	Bussum Súd	1966	1e gebou, standerttype Sextant
	Grintweg	1874	Gjin, stasjon sletten yn 1915
	Kraailooschenweg	1881	Gjin, stasjon sletten yn 1907
	Hilfertsom Media Park	1974	1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Douma
	Hilfertsom	1874	1992, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt van Belkum
	Zwarte Weg	1874	Gjin, stasjon sletten yn 1898
	Baarn	1874	1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt van Gendt.
	Groote Melmweg	1892	Gjin, stasjon sletten yn 1898
	Amersfoart Oanslúting	1889	Gjin, stasjon sletten yn 1901
	Amersfoart Sintraal	1901	1997, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt van Belkum.
	Lytse Koppel	1905	Gjin, stasjon sletten yn 1938
	Bloemendaalsche Weg	1901	Gjin, stasjon sletten yn 1905
	Hoevelaken	2012	1e gebou, unyk ûntwerp
	Terschuur	1888	Gjin, stasjon sletten yn 1931
	Barneveld-Voorthuizen	1876	Gjin, stasjon sletten yn 1938
	Stroe	1881	Gjin, gebou sloopt yn 1970, stasjon sletten yn 1937
	Kootwijk	1902	Gjin, stasjon sletten yn 1934
	Assel	1876	Gjin, gebou sloopt yn 1972, stasjon sletten yn 1935
	Apeldoarn	1876	1e gebou, unyk ûntwerp
	Apeldoarn De Maten	2006	Gjin
	Klarenbeek	1882	Gjin, gebou sloopt yn 1996
	Voorst-Empe	1876	Gjin, gebou sloopt yn 1946
	Hoven	1882	Gjin, stasjon sletten yn 1946
	Sutfen	1865	1952, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Schelling.

Boarnen, noaten en referinsjes