لینوکس
سیستمعامل رایانه / From Wikipedia, the free encyclopedia
گنو/لینوکس (به انگلیسی: Linux، i/ˈlinʊks/) سیستم عاملی شبهیونیکس است که بخش عمدهٔ آن، سازگار با استاندارد پازیکس است. بسیاری از توزیعهای گنو/لینوکس از کلمهٔ «لینوکس» در نام خود استفاده میکنند، اما بنیاد نرمافزار آزاد از نام «گنو/لینوکس» برای تأکید بر اهمیت سیستم عامل گنو استفاده میکند که باعث ایجاد برخی بحثها مثل بحث نامگذاری گنو/لینوکس شدهاست.[9][10] به نظر سازندهٔ لینوکس، استفاده از نام «گنو/لینوکس» برای کل سیستم، اشتباه است.
توسعهدهنده | ریچارد استالمن (سیستمعامل گنو)، لینوس توروالدز (هسته لینوکس)، بنیاد نرمافزار آزاد و جامعه توسعهدهندگان. |
---|---|
نوشته شده به زبان | C، اسمبلی |
خانواده | شبهیونیکس |
وضعیت توسعه | فعال، در حال توسعه |
مدل منبع | نرمافزار آزاد و متنباز |
تاریخ اولین انتشار | ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۱؛ ۳۲ سال پیش (۱۹۹۱-17}}) |
بازار هدف | رایانش ابری، سامانه نهفته، بزرگرایانه، دستگاه همراه، رایانه شخصی، سرور (رایانه)، ابررایانه |
زبان (های) در دسترس | چندزبانه |
بنسازه رایانش | دک آلفا، ARC، معماری آرم، C6x , H8/300، Hexagon، ایتانیوم، m68k, Microblaze، معماری میپس، NDS32, Nios II, OpenRISC, PA-RISC، پاورپیسی، RISC-V، اس/۳۹۰، SuperH، اسپارک، Unicore32، اکس۸۶، XBurst , Xtensa |
گونه هسته | هسته یکپارچه |
فضای کاربری | گنو[persian-alpha 1]، بیزیباکس[persian-alpha 2] |
پیش فرض واسط کاربر | پوسته یونیکس |
پروانه | پروانه عمومی همگانی گنو، (نام تجاری ثبت شده لینوکس متعلق به لینوس توروالدز بوده و در اختیار انسیتوی لینوکس مارک است) |
وبگاه رسمی |
گنو/لینوکس میتواند سختافزارهای مختلفی از جمله انواع مختلف تلفن همراه، تبلت، مسیریاب و کنسول بازی، رایانههای رومیزی، رایانههای بزرگ، ابررایانهها و رایانههای تک بردی (SBC) را پشتیبانی کند.[11][12][13][14]
اگرچه ابتدا لینوکس فقط برای استفاده روی ریزپردازندههایی با معماری ۸۰۳۸۶ اینتل طراحی شدهبود، اما امروزه انواع گوناگون معماریها را پشتیبانی میکند، و در انواع و اقسام وسایل؛ از رایانهٔ شخصی گرفته تا ابررایانهها و تلفنهای همراه و سرورها به کار میرود. این سیستمعامل در ابتدا بیشتر توسط افراد مشتاق، بهطور داوطلبانه گسترش پیدا میکرد و به کار گرفته میشد. لینوکس توانستهاست پشتیبانی شرکتهای بزرگی چون آیبیام و هیولت-پاکارد را بهدستآورد و با بسیاری از نسخههای تجاری یونیکس رقابت کند. طرفداران لینوکس و بسیاری از تحلیلگران این موفقیت را ناشی از استقلال از فروشنده، کمهزینهبودن پیادهسازی، سرعت بالا، امنیت و قابل اطمینان بودن آن میدانند.[15]
لینوکس، توزیعهای مختلفی دارد، از جمله دبیان، سنت او اس (مناسب سرور)، کالی لینوکس (که بیشتر برای تست نفوذ استفاده میشود) فدورا و نمونههای دیگر نام دارند.
آمار دقیقی از تعداد تمام توزیعهای لینوکس وجود ندارد اما تخمینهای در این مورد وجود دارد.
بهطور کلی میتوان گفت هر سیستم عامل کامپیوتری دارای هسته یا کِرنِل و رابط بین نرمافزار و سختافزار سیستم است و وظیفهٔ انجام کارهای اساسی را دارد.
در اصل، کرنل پایینترین سطح اجزای نرمافزاری یک سیستم است و اگر آسیب ببیند تمام سرویسها و نرمافزارها را مختل خواهد کرد. از وظایف هسته یا کرنل، این است که منابع سیستم را به برنامههای دیگر موجود در سیستم متصل کند.