ریاضیدان ایرانی From Wikipedia, the free encyclopedia
کیا ابوالحسن کوشیار بن لبّان باشهری گیلانی[1] یا دیلمی[2] (حدود ۹۴۰–۱۰۱۰ میلادی / ۳۳۰–۴۰۰ هجری) دانشمند برجسته ایرانی ریاضیدانو ستارهشناس و طراح ابزارهای اخترشناسی [3][4][5] از اهالی گیلان بود[3] او در گسترش علم ریاضیات و ستار شناسی در ایران و جهان اسلام و حتی اروپا و دوره های بعد در دوران شکوفایی اسلامی و پس از ان نقش مهمی داشته است کاربرد تابع تانژانت، شرح کامل دستگاه شصتگانی و نوشتن اعداد صحیح و کسری از کارهای اوست.
وی منجم باشی وشمگیر و قابوس بن وشمگیر بود. ریاضیدان نامی ابوالحسن علی بن احمد نسوی شاگرد وی بود.
کوشیار معاصر و همنشین ابوریحان بیرونی بود. سعدی در باب چهارم بوستان او را دانای گردنفراز خواندهاست. لقب کیا در نام او در گیلان برای سیاستمردان و دانشمندان بزرگ بهکار میرفته است.
کتاب مهم او «اصول حساب هندی» به زبانهای گوناگون ترجمه شدهاست.
نوشتار اخترشناسی او «زیج جامع» است در این کتاب طول اوج خورشید و جدول مختصات ستارگان ثابت را محاسبه کردهاست.
از دیگر آثار برجسته او رسالههایش در ستارهشناسی و اسطرلاب است.
کوشیار در ابداع شکل مغنی (قضیهٔ سینوسها) سهیم بوده و بنا به گفته بیرونی نام شکل مغنی را او برای این قضیه اختیار کردهاست.
کوشیار دیلمی از نخستین کسانی بود که تابع ظل (تانژانت) را بهکار برد.
کوشیار دانش مثلثات را که از سوی بوزجانی و بتانی پایهریزی شده بود گسترش داد و جدولهای مثلثاتی آنان را تکمیل کرد.
علی مظاهری شرق شناس مقیم فرانسه در سال ۱۳۴۲ ش کتاب جبر و مقابله و محاسبات شصتگانی (عدد نویسی با مبنای ۶۰) بعنوان تز دکترای خود به فرانسه ترجمه کرد.[6]
آثار وی به زبان عربی است که بخشی در گذشتههای دور به فارسی ترجمه شده و دستنویسهای آن موجود است.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.