کلون
From Wikipedia, the free encyclopedia
کلون (به انگلیسی: Clone) در زیستشناسی به دو معنی بهکار میرود:
- به سلولهای مشابه که از یک سلول منفرد ایجاد شدهاند، کلون گفته میشود؛ مثلاً یک کلون باکتری متشکل از تعداد زیادی سلول باکتری است که از یک باکتری اولیه ایجاد شدهاند.
- به همهٔ مولکولهای دیانای که از تکثیر یک قطعه دیانای شبیهسازی شده (کلون شده) ایجاد شده باشد، نیز گفته میشود.
- کلونسازی
![]() | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
هدف از کلونسازی به وجود آوردن جاندارانی است که از نظر ژنتیکی مشابه یکدیگرند. از دو طریق ایجاد چنین نمونهای امکانپذیر است: تقسیم جنینی یا انتقال هستهٔ سلولی. در تقسیم جنینی، جنین در مراحل اولیهٔ رشد خود به دو یا بیش از دو قسمت تقسیم شده و هر قسمت تبدیل به یک جاندار مستقل میشود. هر تکه از جنین قابلیت آن را دارد که به یک بلاستوسیست و از آن طریق به یک جنین کامل تبدیل شود. از همین طریق است که دوقلوهای تکتخمی به وجود میآیند که از نظر ژنتیکی با یکدیگر تفاوتی ندارند. کلونسازی از طریق تقسیم جنین در جانورانی نظیر گوسفند، موش و میمون صورت گرفتهاست. از همین شیوه در انسان تا قبل از مرحلهٔ اتصال جنین به دیوارهٔ رحم استفاده شدهاست. اخیراً انجمن پزشکی تولیدمثل آمریکا اعلام کردهاست که کلونسازی انسان از طریق تقسیم جنینی یک روش پزشکی است که میبایست تحت کنترل اخلاقی قرار گیرد چرا که تعداد بلاستوسیستهای قابل لانهگزینی در برخی از شیوههای درمان ناباروری از این طریق افزایش مییابد. در هر حال باید در نظر داشت تعداد دفعاتی که میتوان یک جنین را تقسیم کرد محدود است. علاوه بر این در این شیوه، موجود کلونشده فقط یک تودهٔ سلولی است و هیچ شباهتی به جاندار بالغ زنده ندارد. در شیوهٔ دوم کلون کردن یا انتقال سلولی از این محدودیتها خبری نیست. انتقال هستهٔ سلولی (یا دقیقتر انتقال هستهٔ سلولهای غیرزایا (سلولهای پیکری یا سوماتیک) بهطور نظری شیوهٔ سادهای است. محتویات هستهٔ یک تخمک خارج شده و محتویات هستهٔ یک سلول سوماتیک بهجای آن وارد میشود. حاصل این تعویض ایجاد یک زیگوت یا سلول تخم است که میتواند تبدیل به یک جاندار کامل شود. چنین زیگوت بازسازی شدهای قابلیت آن را دارد که از طریق تقسیم سلولی به یک بلاستوسیست تبدیل شده و پس از آن در دیوارهٔ رحم لانهگزینی کند. اگر انسانی از این طریق به وجود آید دقیقاً شبیه به انسانی خواهد بود که صاحب سلولهای سوماتیک بودهاست. (شبیهسازی انسان)
دو شیوهٔ اساساً متفاوت کلونسازی انسانی وجود دارد: کلونسازی تولید مثلی و کلونسازی درمانی. به وجود آوردن یک نوزاد شبیه به جاندار دیگری که وجود دارد موضوع مجادلات اخلاقی و حقوقی متعددی است. با وجود این برخی از پزشکان این شیوه را به عنوان آخرین ابزار برای زوجهایی توصیه میکنند که به هیچ وسیلهٔ دیگر نمیتوانند صاحب نوزاد شوند. هدف از کلونسازی درمانی ایجاد سلولهای بنیادی است که مشابه سلولهای بنیادی خود بیمار است. این سلولهای بنیادی میتوانند بعداً جانشین سلولهای سوماتیکی شده تا بیماریهای منجر به تخریب سلولی را معالجه کنند. اعتراضات متعدد علمی و اخلاقی بر هر دو شیوهٔ کلونسازی وجود دارد.