کتوکونازول

کتوکونازول (به انگلیسی: Ketoconazole) یک داروی آنتی آندروژن، ضد قارچ و آنتی گلوکوکورتیکوئید است که برای درمان تعدادی از عفونت‌های قارچی استفاده می‌شود.^[3] استفاده از آن روی پوست برای عفونت‌های قارچی پوست مانند کینه، کاندیدیازیس جلدی، پیتریازیس ورسیکالر، شوره سر و درماتیت سبورئیک استفاده می‌شود.^[4]

• رده درمانی: عوامل ضد قارچ

• اَشکال دارویی: قرص، شامپو و کرم

کتوکونازول

(2R,4S)-(+)-ketoconazole (top) (2S,4R)-(−)-ketoconazole (bottom)
داده‌های بالینی
تلفظ	‎/ˌkiːtoʊˈkoʊnəˌzoʊl, -zɒl/‎[1] [2]
نام‌های تجاری	Nizoral, others
نام‌های دیگر	R-41400; KW-1414
AHFS/Drugs.com	monograph
مدلاین پلاس	a682816
داده‌ها	EU EMA: by INN US DailyMed: Ketoconazole US سازمان غذا و دارو (آمریکا): Ketoconazole
رده‌بندی داروهای بارداری	AU: B3
روش مصرف دارو	By mouth (قرص), داروی موضعی (کرم (داروسازی)، شامپو، محلول)
کد ATC	J02AB02 D01AC08 (WHO)‎ G01AF11 (WHO)‎
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	UK: فقط ℞ (POM) US: فقط ℞ ℞ (Prescription only)
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	By mouth: 37–97%
پیوند پروتئینی	84 to 99%
متابولیسم	Extensive کبد (predominantly oxidation, O-dealkylation)
متابولیت‌ها	N-deacetyl ketoconazole
نیمه‌عمر حذف	Biphasic
دفع	صفرا (major) and کلیه
شناسه‌ها
نام آیوپاک 1-[4-[4-[[2-(2,4-dichlorophenyl)-2-(imidazol-1-ylmethyl)-1,3-dioxolan-4-yl]methoxy]phenyl]piperazin-1-yl]ethanone
شمارهٔ سی‌ای‌اس	65277-42-1 Y
پاب‌کم CID	3823 47576
IUPHAR/BPS	2568
دراگ‌بنک	DB01026 Y
کم‌اسپایدر	401695 Y 3691
UNII	R9400W927I
KEGG	D00351 Y
ChEBI	CHEBI:48336 Y
ChEMBL	ChEMBL75 Y ChEMBL157101
لیگاند بانک داده پروتئین	KTN (PDBe, RCSB PDB)
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID20273956
ECHA InfoCard	100.059.680
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C26H28Cl2N4O4
جرم مولی	531.431 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image
دست‌سانی	مخلوط راسمیک
SMILES O=C(N5CCN(c4ccc(OC[C@@H]1O[C@](OC1)(c2ccc(Cl)cc2Cl)Cn3ccnc3)cc4)CC5)C
InChI InChI=1S/C26H28Cl2N4O4/c1-19(33)31-10-12-32(13-11-31)21-3-5-22(6-4-21)34-15-23-16-35-26(36-23,17-30-9-8-29-18-30)24-7-2-20(27)14-25(24)28/h2-9,14,18,23H,10-13,15-17H2,1H3/t23-,26-/m0/s1 Y Key:XMAYWYJOQHXEEK-OZXSUGGESA-N Y
NY (این چیست؟)  (صحت‌سنجی)

موارد مصرف

کتوکونازول در درمان کچلی تنه و کشاله ران (Tinea Corporis and Cruris) ناشی از تریکوفیتونها و اپیدرموفیتون فلوکوزوم، تینا ورسیکالر (Tinea Versicolor) ناشی از پیتیروسپوروم فورفور، کاندیدیاز جلدی (Cutaneous Candidiasis)، درماتیت سبورئیک Seborrheic Dermatitis، کچلی سر Tinea Capitis، کچلی ریش (Tinea Barbae)، کچلی پا (Tinea Pedis) و عفونت‌های قارچی ناخن (Paranychia) استفاده می‌شود. شامپو کتوکونازول ۲٪ در درمان تیناورسیکالر (پیتیریازیس) ناشی از پیتیروسپروم اوربیکولار که بعنوان مالاسزیا فورفور یا مالاسزیا اوربیکولار نیز شناخته شده‌است مصرف می‌گردد. اگر سندرم کوشینگ به علت ترشح نابجای ACTH از یک تومور غیرقابل جراحی باشد، برای تخفیف علائم پرکاری آدرنال می‌توان از مهار کننده‌های آنزیمی آدرنال مانند کتوکونازول استفاده کرد.

مکانیسم اثر

کتوکونازول اثر ضد قارچ خود را، از طریق مهار آنزیم سیتوکروم P-۴۵۰ اعمال می‌کند. با مهار این سیتوکروم، تولید ارگوسترول که یک جزء حیاتی در غشاء سلولی قارچ است، مهار می‌گردد.

آزول‌ها (فلوکونازول، کتوکونازول و ایتراکونازول) در برابر قارچ‌ها، توکسیسیته انتخابی دارند، زیرا با سنتز ارگوسترول، که استرول منحصربه‌فرد غشای سلولی قارچ‌ها می‌باشد، تداخل می‌نمایند. آزول‌ها با مهار تولید ارگوسترول، نفوذپذیری غشای سلولی قارچ را مختل می‌کنند.

طول مدت مصرف

در درمان درماتیت سبوره ای : ۲ بار در هفته به مدت ۴-۲ دقیقه^[5]

در پیشگیری درماتیت سبوره ای : یک بار در هفته هر ۱ تا ۲ هفته

در درمان پی تی ریازیس ورسی کالر : یک بار مصرف کافی است

عوارض جانبی

خارش، قرمزی پوست، ضایعات جلدی، یبوست، اسهال، سرگیجه، حساسیت چشم‌ها به نور، خواب آلودگی، سردرد و تهوع شود. کتوکونازول با ترفنادین و قرصهای جلوگیری از حاملگی تداخل دارد.

جستارهای وابسته

• شوره سر
• نیستاتین

منابع

1. مریم-وبستر Ketoconazole
2. "Ketoconazole". Dictionary.com Unabridged. Random House, Inc.
3. "Ketoconazole Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 23 March 2019.
4. British national formulary : BNF 76 (76 ed.). Pharmaceutical Press. 2018. p. 1198. ISBN 9780857113382.
5. «Ketoconazole (Topical Route) Proper Use - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۰۳.

• فرهنگ داروهای ژنریک ایران، دکتر حشمتی، ۱۳۸۷