الحمرا
کاخ و دژی در شهر گرانادای اسپانیا / From Wikipedia, the free encyclopedia
الحَمرا (اسپانیایی: Alhambra؛ /ælˈhæmbrə/، تلفظ اسپانیایی: [aˈlambɾa]؛ عربی: الْحَمْرَاء، با حروف رومی: al-Hamrāʼ) یک مجموعه کاخ و قلعه است که مشرف بر شهر گِرانادا (غرناطه) در اسپانیا واقع شده و به عنوان یکی از شاخصترین نمونههای هنر شمال آفریقا (عرب) شناخته میشود. این کاخ یکی از معروفترین بناهای معماری ایرانی با رویکرد اسلامی و یکی از بهترین کاخهای حفظ شده در تاریخ جهان اسلام بهشمار میآید. علاوه بر این که شامل نمونههای قابل توجهی از معماری رنسانس اسپانیا است.[1][2][3]
الحمرا | |
---|---|
مکان | گرانادا، اسپانیا |
مختصات | ۳۷°۱۰′۳۹″ شمالی ۰۳°۳۵′۲۴″ غربی |
وبگاه | Patronato de la Alhambra |
معیار | فرهنگی: i, iii, iv |
تعیین | ۱۹۸۴ (هشتمین جلسه کمیته میراث جهانی) |
بخشی از | الحمرا، ژنرالیف و البایثین، گرانادا |
شمارهٔ ارجاع | 314-001 |
منطقه | فهرست میراث جهانی در جنوب اروپا |
ثبت نامعتبر | |
نوع | غیرمنقول |
معیار | یادمان |
تعیین | ۱۰ فوریه ۱۸۷۰ |
شمارهٔ ارجاع | RI-51-0000009 |
این بنا شامل چندین قسمت مجزا است که در دورههای مختلف ساخته شدهاند. نام کاخ که به معنای سرخگون است، بنا به نظر بسیاری، از رنگ غالب بر بنا گرفته شدهاست.
این مجموعه در سال ۱۲۳۸ توسط محمد اول بن الاحمر، اولین امیر دودمان نصریان و بنیانگذار امارت غرناطه، آخرین ایالت مسلمان اندلس، آغاز شد.[3][4] این بنا بر روی تپه سابیکا، برآمدگی سیرا نوادا که محل قلعههای قبلی و کاخ قرن یازدهمی ساموئل ابن نغریله بود، ساخته شد.[5][6] بعدها حاکمان نصری بهطور مداوم ایم محوطه را تغییر دادند. مهمترین ساخت و ساز که بیشتر به کاخهای سلطنتی ویژگی امروزی آنها را بخشید، در قرن چهاردهم در زمان سلطنت یوسف اول و محمد پنجم صورت گرفت.[7][8] پس از پایان ریکونکیستا مسیحی یا بازپسگیری اندلس در سال ۱۴۹۲، این مکان به کاخ سلطنتی فردیناند و ایزابل تبدیل شد (جایی که کریستف کلمب برای سفر خود تأییدیه سلطنتی دریافت کرد) و کاخها تا حدی تغییر یافتند. در سال ۱۵۲۶، کارل پنجم یک کاخ جدید به سبک رنسانس را در کنار قصرهای نصری سفارش داد، اما در اوایل قرن هفدهم ناتمام رها شد. الحمرا پس از قرنها که در معرض خرابی قرار داشت و ساختمانهای آن توسط افرادی برای سکونت اشغال شده بود، پس از شکست ناپلئون اول، که نیروهایش بخشهایی از محوطه را ویران کردند، دوباره کشف شد. کسانی که دوباره متوجه این بنا شدند ابتدا روشنفکران بریتانیایی و سپس دیگر مسافران رمانتیک آمریکایی و شمال اروپا بودند. تأثیرگذارترین آنها واشینگتن ایروینگ بود که یا نگارش داستانهای الحمرا (۱۸۳۲) توجه بینالمللی را به این بنا جلب کرد.[9] الحمرا یکی از اولین بناهای اسلامی بود که مورد مطالعه علمی مدرن قرار گرفت و از قرن نوزدهم بارها مرمت شدهاست.[10][11] این مجموعه در حال حاضر یکی از جاذبههای توریستی مهم اسپانیا و یک سایت میراث جهانی یونسکو است.[12]
در دوران نصری، الحمرا شهری مستقل و جدا از بقیه گرانادا بود.[7] این شهر شامل اکثر امکانات یک شهر مسلمان مانند مسجد جامع، حمام عمومی، جادهها، خانهها، کارگاههای صنعتگران، یک کارخانه چرمسازی و یک سیستم آبرسانی پیشرفته بود.[13] این مجموعه بهعنوان یک شهر سلطنتی و ارگ، دستکم شامل شش کاخ بزرگ بود که اکثر آنها در امتداد لبه شمالی قرار داشته و منظرهایی رو به محله آلبایثین دارند.[7] معروفترین و حفظشدهترین آنها عبارتند از مشور (Mexuar)، کاخ کومارس (Comares)، کاخ یا حیاط شیران (Court of the Lions) و کاخ پرتال (Partal) که امروزه جاذبه اصلی بازدیدکنندگان مجموعه را تشکیل میدهند. کاخهای دیگر از منابع تاریخی و از کاوشهای مدرن شناخته شدهاست.[14][15]در نوک غربی الحمرا، قلعه آلکازابا (Alcazaba fortress) قرار دارد. چندین برج کوچکتر و دروازههای مستحکم نیز در امتداد دیوارهای الحمرا قرار دارند. خارج از دیوارهای الحمرا و در نزدیکی شرق، ژنرالیف، یکی از املاک یلاقی دودمان ناصری سابق و کاخ تابستانی قرار دارد که با باغهای تاریخی و باغهای امروزی همراه است.[16][17]
معماری کاخهای نصری نشاندهنده سنت معماری موری است که در سدههای گذشته توسعه یافتهاست.[18][15] ویژگی آن مانند اغلب شیوههای معماری اسلامی استفاده از حیاط به عنوان فضای مرکزی و محوری است که تالارها و اتاقهای دیگر در اطراف آن سازماندهی میشدند.[19] حیاطها معمولاً دارای آبنماهایی در مرکز خود بودند، مانند استخر بازتاب یا فواره. تزیینات در داخل بنا متمرکز بوده و عمدتاً با موزاییک کاشی در دیوارهای پایینی و گچبری در دیوارهای بالایی اجرا میشد. نقوش هندسی، نقوش گیاهی و کتیبههای عربی از انواع اصلی نقوش تزئینی بودند. علاوه بر این، حجمهای مقرنس، برای ویژگیهای سهبعدی مانند سقفهای طاقدار استفاده میشد.[14][19]