From Wikipedia, the free encyclopedia
پانونیا (به لاتین: Pannonia) نام یکی از استانهای امپراتوری روم بود. این سرزمین از شمال و خاور به رود دانوب، از سوی باختر هممرز با نوریکوم (قلمرو سلتها، در اتریش و بخشی از اسلونی امروز) و ایتالیای شمال، از جنوب با استانهای دالماتیا (منطقهٔ بهطور قابل توجهی بزرگتر از دالماسی، در کرواسی امروز)، موئسیا (امروز در بالکان) و داکیه (وابسته به داسها) هممرز بود. پانونیا منطبق با نیمهٔ باختری مجارستان است و بخشهای کوچکی از کشورهای کنونی اتریش، کرواسی، صربستان، اسلوونی و بوسنی و هرزگوین را نیز دربردارد.
Provincia Pannonia | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
استان امپراتوری روم | |||||||||
۲۰ میلادی–۱۰۷ میلادی | |||||||||
پانونیا در نقشهٔ امپراتوری روم با رنگ تیره نشانداده شدهاست. | |||||||||
مرکز | کارنونتوم،[1] سیرمیوم،[2] سومباتهی،[3] آکوئینکوم،[4] پتوی[5] یا ویندوبونا[6] | ||||||||
تاریخچه | |||||||||
تاریخچه | |||||||||
• تأسیس | ۲۰ میلادی | ||||||||
• تقسیم پانونیا | ۱۰۷ میلادی | ||||||||
| |||||||||
امروزه بخشی از | مجارستان اتریش صربستان کرواسی بوسنی و هرزگوین اسلوونی |
پانونیا بهطور تقریبی منطبق بر ناحیهٔ فرادانوب در مجارستان امروز است.
طبق یک نظریه، پانونیا از زبان ایلیری ریشه گرفتهاست و از واژهٔ نیاهندواروپایی -pen* به معنای مرداب، آب، نمناک و هم ریشه با واژگان انگلیسی fen به معنای مرداب و هندی pani به معنای آب است.[7][8]
پیش از رومیها، ایلیریها و سلتها (بخشهای غربی) ساکنان پانونیا بودند. فتح پانونیا به سال ۳۵ پیش از میلاد به فرماندهی آگوستوس (که در سال ۲۷ پیش از میلاد امپراتور روم شد) آغاز و در سال ۱۴ پس از میلاد با گرفتن سیرمیوم به انجام رسید. تراژان در سال ۱۰۶ پانونیا را به دو بخش پانونیای علیا و پانونیای سفلی تقسیم کرد.[9]
پس از نبرد اِدِسا، سومین جنگ ایران و روم که در سال ۲۶۰ بین شاپور یکم و والرین اتفاق افتاد، استانهای رومی شرکتکننده در جنگ در سنگنوشته شاپور یکم بر کعبه زرتشت فهرست شده و نام پانونیا در آن زیر عنوان سرزمین پندانیا است.[10]
با ضعیف شدن نیروی دفاعی در لیمِسِ دانوب، مهاجرتهای گسترده از شمال رودخانه در دورهٔ اواخر باستان و همچنین با مرگ تئودئوس در سال ۳۹۵، زمینه برای فروپاشی پانونیای رومی و آمدن هونها آماده شد و آتیلا در سال ۴۴۰–۴۵۳ امپراتوری جدیدی را در پانونیا تأسیس کرد. از سال ۵۸۲ اقوام آوار و اسلاو در پانونیا ساکن شدند.[11] پنج قرن پس از ترک رومیها تا ورود مجارها اقوام مختلفی در پانونیا سکنی گزیدند، هونها، ژپیدها، آوارها، اسلاوها و دیگران ولی از خود رد پایی بر جا نگذاشتند و مستقر نیز نشدند. مجارها که ساکنان کنونی هستند در حدود ۸۹۶ میلادی کل پانونیا را تصرف کردند.[12]