پارس (شاهنامه)
From Wikipedia, the free encyclopedia
پارس تاریخی و فارسی هزارگی نام پارس تاریخی از نام استان پارس در شیراز امروزی گرفته نشده است، بلکه از نام جبال اُوپارسِین گرفته شده است. پارس دو معنا دارد یکی به معنی نگهبانی و آواز سگ. دوم پارس از نام جبال اُوپارسِین گرفته شده است.
بیشتر محققان و اوستا شناسان معروف جهان گفتهاند که منظور از جبال اوپارسین جبال پارس است و منظور از جبال پارس جبال هندوکش و بابا (جبال زابلستان/ هزارستان) است. تمدن و فرهنگ پارسی را چون از جبال پارس (زابلستان/ هزارستان) برخواسته و سپس به بلاد دیگر گسترش یافته است، تمدن پارسی گویند. زبان پارسی را چون از جبال پارس برخواسته است، زبان پارسی گویند. دین پارسی زردشتی را چون از جبال پارس بر خواسته است دین پارسی گویند. خود زردشت را چون در حوزه جبال پارس به دنیا آمده و ظهور کرده است، پیغمبر پارسی گویند.
فیلسوفان، عارفان و شاعران بزرگ و پیشگام پارسی چون بوعلی، سنایی، بیرونی، فارابی، عنصری بلخی، مولوی، ناصر خسرو بلخی، بیدل دهلوی، امیر خسرو دهلوی، حنظله بادغیسی، عبدالواسع جبلی غرجستانی و صدها دانشمند و شاعر معروف پارسی چون در حوزه جغرافیایی و فرهنگی و تمدنی پارس یعنی جبال (زابلستان/ هزارستان) زاده و پرورده شده اند، بنام دانشمندان و شاعران پارسی در تاریخ یاد شده اند. کوه اُوپارسین/ کوه پارس بُندِهِش هندي (تفسير اَوِستا به زبان پهلوی) کوه اُوپارسین را کوهستان پارس خوانده و بُن آنرا در سیستان و سر آنرا در چینستان (بدخشان و چین) معرفی کرده و نوشته است: "در دین (اَوِستا) گوید که: نخستین کوه البرز است، پس همه کوهها به هجده سال فراز رُستند... دیگر کوهها از البرز رُستند... این را نیز گوید که جز البرز، کوه اَبَرسِین بزرگترین است. کوه ابرسین را کوه پارس خوانند. بُن آن در سیستان، سر [آن] به چینستان و شاخه آن به خراسان (هرات) است...کوه بس شگفت، آنکه به پارس از همان کوه ابرسین است. کوه سیاه مند و کوه برفمند که از ایشان [جبال] کابل و آن نواحی تا سوی چین رُسته است.[1]
در بُندِهِش هندی فصل بیستم بند هفدهم، کوه اُوپارسین را سرچشمة رودهای مرو و بلخ دانسته و نوشته است: "در دین (اَوِستا) گوید که اورمزد این دو رود را از نیمة اباختر از البرز فراز تازانید، یکی به خاوران که "اَرَنگ" است، یکی به خراسان که "بِهرود" است... مرورود، رود فرهمند در خراسان از کوه اَبَرسِین بتازد. بلخرود (از) اَبَرسِینکوه بامیان بیاید، به بِهرود ریزد.[2]
همه اَوِستاشناسان مشهور جهان شاخه غربی جبال هندوکش یعنی جبال بابا در بامیان و غور را کوه اُوپارسین اَوِستایی دانسته و نوشته اند: " در فصل بیستم بُندِهِش بند هفدهم كه از رودها سخن رفته، آمده است: هريرود از اُپارسَن جاري است. هیلمند رود ... سرچشمهاش در اُپارسَن است. مرورود از اُپارسَن ميآيد. بلخ رود از كوه اُپارسَن به باميكان ميآيد. بنا براين اُوپائيريسَئِنَ در اَوِستا و اُپارسَن در بُندِهِش، عبارت از قسمت غربي "هندوكش" است كه سلسلة "كوه بابا" باشد. كلية خاورشناسان متفقاند كه اُوپائيريسَئِنَ شعبهاي از هندوكش است.[3] .[4]
زابلستان زادگاه فرهنگ، تمدن و پیامبران مِهری و پارسی کوه اُوپارسین در اَوِستا و کوه پارس در بُندِهِش هندی، در منابع اسلامی بنام زابلستان خوانده شده است. مرکز زابلستان تاریخی امروزه بنام هزارجات و هزارستان یاد میشود.