وزن شعر
از پایههای شعر فارسی / From Wikipedia, the free encyclopedia
وزن شعر (به انگلیسی: Metre)، تناسب و نظم در اصوات گفتار یا هجاهای هر مصراع است.[1][2] اغلب حکما و ادبا وزن را از لوازم شعر دانسته و شعر را سخن مخیّل موزون میدانند، اما نزد مشهور منطقیان شعر صرف سخن خیالانگیز است.[3][4]
امّا نگاه متأخّرتری به وزن شعر وجود دارد که البته از اقبال و پذیرفته شدگی کمتری برخوردار است. این نگاه تعریف وزن را گستردهتر میداند. طبق این نگاه، وزن جزء تزئینات شعری نیست، بلکه بخشی از ذات آن است. وزن یعنی سکون و تحرّک کلام، ایستادن در وسط هجاها و بعد حرکت کردن در وسط هجاها، ایستادن در وسط سطرها و بعد حرکت کردن در وسط سطرها. به این معنی که یک پاره وزنی فقط از حرکت کلمات به وجود نمیآید، بلکه از حرکت سکوت هم به وجود میآید. شعر تنها پدیدهٔ زبانی است که در آن سکوتهای حدّ فاصل هم به اندازهٔ خود کلمات معنی دارند. هر قدر که سکوتهای حدّ فاصل بین کلمات کمتر باشد، متن به طرف نظم میگراید و اگر بیوزن باشد به طرف نثر.[5]
وزن، پس از عنصر عاطفه مهمترین و مؤثرترین عامل در شعر است و انتقال بهتر عاطفه و احساس و غنیتر ساختن فضای شعر را موجب میشود.