معکوس (انگلیسی: Inversion) در تئوری موسیقی به تغییر وضعیتِ فواصل نت‌ها، آکورد و ملودی اشاره می‌کند.
فاصله‌ها
| کیفیت فاصله معکوس | ||
|---|---|---|
| همصدا | ↔ | اکتاو |
| دوم | ↔ | هفتم |
| سوم | ↔ | ششم |
| چهارم | ↔ | پنجم |
| کیفیت فاصله معکوس | ||
|---|---|---|
| درست | ↔ | درست |
| ماژور | ↔ | مینور |
| افزوده | ↔ | کاسته |
جابجایی دو نت موسیقی غیر هم‌نام را معکوس آن فاصله می‌نامند. مثلاً اگر نت «دو» در پایه و نت «می» در بالای آن قرار گرفته باشد «فاصلۀ سوم» تشکیل می‌شود و در صورتی که نتِ پایه «می» و نتِ «دو» بالای آن باشد، «فاصلۀ ششم» شکل می‌گیرد و این دو فاصله، معکوس یکدیگرند. در تئوری موسیقی در هر فاصلۀ بین دو نت، یک نام معکوس وجود دارد و کیفیت آن‌ها بدین شرح است :
- هر فاصلۀ «درست»، معکوس آن هم «درست» است.
- هر فاصلۀ «بزرگ» (ماژور) معکوس یک فاصلۀ «کوچک» (مینور) است.
- هر فاصلۀ «افزوده» معکوسِ یک فاصلۀ «کاسته» است.
هر گاه یک نت در فاصلۀ اکتاو قرار گیرد، «فاصله مکمل» به دست می‌آید.
نام‌گذاری معکوسِ فواصل عبارتند از:
- فاصلۀ «یکم» معکوسِ فاصله «اکتاو» است. (۹=۸+۱)
- فاصلۀ «دوم» معکوسِ فاصله «هفتم» است. (۹=۷+۲)
- فاصلۀ «سوم» معکوسِ فاصله «ششم» است. (۹=۶+۳)
- فاصلۀ «چهارم» معکوسِ فاصله «پنجم» است. (۹=۵+۴)
آکوردها
معکوس در آکوردها، رابطۀ بین آن‌ها با بخش باس را تعیین می‌کند. یک آکورد در سه وضعیتِ: پایگی، معکوس اول و معکوس دوم قرار می‌گیرد. به همین ترتیب یک نت هم در سه وضعیت قرار گرفته و «نقش» آن در وضعیت تغییریافتۀ آکورد متفاوت است. مثال‌ها از نقشِ یک آکورد و یک نت در سه وضعیت مختلف :
کنترپوان
در کنترپوان معکوس، جابجایی دو ملودی که همزمان اجرا می‌شوند و با همان فاصله‌ها در بخش پایینی یا بالایی صدا، تکرار و جابجا می‌شوند. در این مثال دو ملودی به صورت کنترپوان حرکت می‌کنند و در تکرار، بخش بالا به پایین منتقل شده و در «کلید فا» اجرا می‌شود.
ملودی
معکوسِ ملودی عبارت است از یک ملودی داده شده که در تکرار، با رعایتِ دقیق فاصله‌ها ولی به صورت معکوس، وارونه و معکوس وارونه وارد می‌شود. در معکوسِ ملودی می‌توان از فاصلۀ همصدا، سوم و یا بیشتر شروع کرد. به همین ترتیب در روشِ «موسیقی دوازده‌نغمه‌ای» نیز از یک سری ردیف داده شده به ترتیب در انواع معکوس‌ها استفاده می‌شود.
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
