نکبت (فلسطین)
From Wikipedia, the free encyclopedia
نکبت (عربی: النکبة، ت. «فاجعه») آوارهکردن و سلب مالکیت خشونتبار فلسطینیان و نابود کردن جامعه، فرهنگ، هویت، حقوق سیاسی و آمال ملی آنها است.[1] این لفظ در وصف وقایع سال ۱۹۴۸، و همچنین اشغال در جریانِ سرزمینهای فلسطینی (کرانه باختری و نوار غزه) و آزار و آوارهسازی فلسطینیان در سراسر این منطقه به کار رفتهاست.[2][3][4][5][6] کنستانتین زُرِیق، تاریخدان سوری، نخستینبار واژهٔ عربی «نکبه» (نکبت) را در کتابش بهنام معنا النکبه در ۱۹۴۸ (۱۳۲۷ خورشیدی) در اشاره به جابهجایی اجباری فلسطینیها از سرزمینها و خانههایشان بهدست دولت نوبنیاد اسرائیل بهکار برد.[7]
وقایع بنیادین نکبت در جریان جنگ ۱۹۴۹–۱۹۴۷ فلسطین و اسرائیل و کوتاهی پس از آن رخ داد، از جمله اعلام شدن ۷۸٪ از قیمومت بریتانیا بر فلسطین به عنوان اسرائیل، اخراج و فرار هفتصد هزار فلسطینی، خالی از سکنه و نابود کردن بیش از ۵۰۰ روستای فلسطینی در ارتباط با آن توسط شبهنظامیان صهیونیست و پس از آن ارتش اسرائیل[8] و متعاقب آن پاک کردن نامهای جغرافیایی فلسطینی، انکار حق بازگشت فلسطینیان، ایجاد مسئله دائمی پناهندگان فلسطینی، و "تکه تکه کردن جامعه فلسطین".[9][10][11][12]
دانشورانی چون ایلان پاپه نکبت را یک پاکسازی قومی دانستهاند،[13] اما دیگرانی چون بنی موریس در این توصیف مناقشه وارد کردهاند.[14] روایت ملی فلسطینیان نکبت را یک ترومای دسته جمعی میبیند که هویت ملی و آمال سیاسی آنان را تعریف میکند، در حالی که روایت ملی اسرائیلیها آن را رد میکند و آن را به عنوان جنگی برای استقلال خود میبیند که آمال یهودیان برای دولت داشتن و اقتدار ملی را به ثمر رساند.[15][16][17] فلسطینیان ۱۵ مه را روز نکبت میدانند، که یک روز پس از روز استقلال اسرائیل است.[18][19]
طبق اعلام خبرگزاری سازمان ملل، روز نکبت، «روز آوارگی دسته جمعی فلسطینیها از سرزمینی بود که قرار بود به اسرائیل تبدیل شود»، و موجب شد «۷۰۰ هزار نفر فلسطینی تقریباً یک شبه به پناهنده تبدیل شوند».[20] شمار پناهندگان بسته به منبع مورد اختلاف است. اصطلاح نکبت برای اولین بار توسط مورخ سوریهای کنستانتین زریق در کتاب سال ۱۹۴۸ خود با عنوان «معنی نکبت» استعمال شد.
تعداد دقیق پناهندگان، که بسیاری از آنها در اردوگاههای پناهندگان در کشورهای همسایه ساکن شدهاند، محل اختلاف است[21] اما حدود ۸۰ درصد از ساکنان عرب اسرائیل آنجا را ترک کردهاند یا از خانههای خود اخراج شدند.[22][23] حدود ۲۵۰٬۰۰۰–۳۰۰٬۰۰۰ فلسطینی قبل از اعلامیه استقلال اسرائیل در ماه مه ۱۹۴۸ فرار کردند یا اخراج شدند، واقعیتی که به عنوان بهانه جنگی برای ورود اتحادیه عرب به این کشور نامیده شد و باعث ایجاد جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ شد.
دلایل این خروج دسته جمعی موضوع اختلاف نظر اساسی میان اعراب و اسرائیلیها تا به امروز میباشد. برخی مورخان مهاجرت دستهجمعی فلسطینیها را مهاجرت اجباری یا پاکسازی قومی توصیف میکنند[24][25][26] در حالی که برخی آن را جهت فرار از مخاطرات جنگ و تحت تأثیر استراتژی جنگهای مسلحانهای بود که در اطرافشان به وقوع میپیوست.[27][28][29] بعداً، مجموعهای از قوانین که توسط دولت اول اسرائیل تصویب شد، مانع بازگشت اعراب هجرت کرده به خانههای خود یا ادعای مالکیت خود شد. آنها و بسیاری از فرزندانشان پناهنده میمانند.[30][31]