نخستیسانان
راستهای از نخستیریختان / From Wikipedia, the free encyclopedia
نخستیسانان[1] نخستیها یا پریماتها (به انگلیسی: Primates) یکی از راستههای پستانداران از فروردهٔ جفتداران است که شامل تمامی میمونها، کپیها و انسان میشود. این راسته از جمله گروههای بسیار متنوع و پرجمعیت در میان پستانداران است و تاکنون بیش از ۳۵۰ گونه از نخستیها شمارش شدهاند.
نخستیسانان محدودهٔ زمانی: کرتاسه پسین – امروز | |
---|---|
تامارین، از نخستیسانان | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | جانوران |
شاخه: | طنابداران |
رده: | پستانداران |
فرورده: | جفتداران (هودَدان) |
بالاراسته: | فرانخستیها |
راسته: | نخستیسانان لینه، ۱۷۵۸ |
تیرهها | |
۱۵ تیره | |
زیستگاه نخستیهای غیر انسان |
در نخستیسانان نیمکرههای مغز بسیار توسعه یافته است. چشمها در جلوی سر واقع شدهاند. انگشت شصت در پا یا دست طوری قرار گرفته که گرفتن اجسام را امکانپذیر میسازد. این انگشت در مقابل چهار انگشت دیگر قرار میگیرد. مانند میمونهای دمدار آسیایی، آفریقایی و آمریکایی مانند بابون یا میمونهای بیدم آسیایی و آفریقایی مانند گوریل و ماداگاسکار مانند لمور.
نخستیسانان به دو گروه عمده پیشمیمونان و میمونان تقسیم میشوند و گرچه گروه پیشمیمونان اغلب «آغازینتر» از میمونان در نظر گرفته میشود، بسیاری از ویژگیهای این دو گروه مشترک است. اغلب نخستیها توانایی زندگی بر درختان را دارند و چشمانشان دید دوچشمی دارند. شش ویژگی اصلی اعضای این گروه داشتن چشمهای با جهت رو به جلو، کاسه چشمی، دستهای قابل چنگ انداختن و گرفتن اشیا، ناخن دست و پا، اثر انگشت، و مغزهای بزرگ است. کوچکترین عضو نخستیها تنها ۵۵ گرم وزن دارد و بزرگترینشان (گوریل پشتنقرهای) تا ۲۵۰ کیلوگرم وزن پیدا میکند.
نخستیها به خاطر ساختارهای اجتماعی پیچیده و هوششان شناخته شده هستند. چنین چیزی به آنها امکان میدهد تا تجربه به دست بیاورند و آن را به نسل پس از خود منتقل کنند. همه آنها دورهای طولانی از نگهداری از فرزند دارند که در طی آن مادر تجربههای خود را به فرزندان خود آموزش میدهد. انتقال نسل به نسل آموختهها و تجربهها باعث پدید آمدن فرهنگ شدهاست؛ چیزی که در بعضی اعضای این گروه همچون انسانها و کپیها بیشتر دیده میشود.