موالی
From Wikipedia, the free encyclopedia
موالی که مفرد آن مولی است در زبان عربی واجد چندین معنا است و یکی از مفاهیم آن بنده است.[1] از سوی دیگر در برخی از کتابهای تاریخی و ادبی تمام ملل غیر عرب که تحت تسلط عرب درآمده بودند موالی خطاب میشدند.[2] همچنین عربها هرگاه مالک بندهٔ خویش آزاد میساخت، ارتباط و پیوستگی میان این دو را پس از آزادی (ولا) و بندهٔ آزادشده را مولی میخواندند. چنانکه زید بن حارثه را مولای پیامبر میگفتند زیرا پیامبر او را آزاد نمودهبود[2] و البته با توسعه و پیشرفت اسلام به سبب زیاد گشتن بندگان آزادشدهٔ عربها، طبقهٔ اجتماعی نوینی تحت عنوان موالی پدیدار شد.[2] با آغاز دوران حکومت امویان که حکومت اسلامی کاملاً به سلطنتی سیاسی تبدیل شد و حکومتی متعصب در عربیت بنیان گرفت، غیرعربان مقام و منزلتی بسیار پست و پایین یافتند و چه اهل ذمه و چه تازهمسلمانان غیرعرب از کارگزاران اموی جور و ستم بسیار دیدند و رسماً از سوی خاندان اموی لقب موالی دریافتند. موالی از نیمه دوم سده اول تا نیمه اول سده دوم هجری طبقه و گروهی در جامعهٔ اسلامی آن روزگاران بودند که نژاد و تباری غیر عرب داشتند و میهن آنان تحت سلطهٔ اعراب درآمده بود و البته این طبقه لزوماً مسلمان نبودند و در میان اینان از اهل ذمه نیز یافت میشد و از نظر مقام و موقعیت اجتماعی پس از بردگان و کنیزکان در پستترین طبقهٔ اجتماع قرار میگرفتند.