موآی
مجسمه / From Wikipedia, the free encyclopedia
موآی (انگلیسی: Moai) پیکرههای انسانی تکسنگی هستند که بین سالهای ۱۲۵۰ و ۱۵۰۰ میلادی بهدست مردم راپا نوئی در راپا نوئی واقع در پلینزی شرقی کندهکاری شدهاست.[1] تقریباً نیمی از آنها هنوز در رانو راراکو، (معدن موآی اصلی) هستند، اما صدها پیکره از آنجا منتقل شدند و بر روی سکوهای سنگی بهنام آهو (Ahu؛ سکوهای انجام تشریفات) در پیرامون جزیره قرار گرفتند. تقریباً تمام موآیها سرهای بسیار بزرگی دارند که سه هشتم اندازه کل مجسمه را تشکیل میدهد—که پا ندارد. موآیها عمدتاً چهرههای زنده یا اجداد ایزدی هستند.[2] هنگامی که اروپاییها برای اولین بار در سال ۱۷۲۲ از جزیره دیدن کردند، چهرهٔ مجسمهها هنوز به سرزمینهای قبیلهای خود خیره بود، اما تمام آنها در اواخر قرن نوزدهم ویران شده بودند.[3] موآیها در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ میلادی احتمالاً بهسبب ارتباط اروپاییها یا جنگهای قبیلهای داخلی سرنگون شدند.[4]
تولید و حمل و نقل بیش از ۹۰۰ مجسمه[5][6] یک شاهکار خلاقانه و فیزیکی قابل توجه در نظر گرفته میشود.[7] بلندترین موآی ساختهشده به نام پارو تقریباً ۱۰ متر (۳۳ فوت) ارتفاع و ۸۲ تن (۸۰٫۷ تن) وزن داشت.[8][9] سنگینترین موآی ساختهشده (۸۴٫۶ تن) بود. یک مجسمه ناتمام، اگر ساخت آن به اتمام رسیده بود، تقریباً ۲۱ متر (۶۹ فوت) ارتفاع داشت و وزن آن حدود ۱۴۵ تا ۱۶۵ تن بود.[10]
فاصلهٔ این سکوها از هم حدود یک و نیم مایل (حدود ۲۴۰۰ متر) است و یک نوار تقریباً سراسری به دُور جزیره بهوجود آوردهاند. ۶۰۰ سنگپیکر موآیِ دیگر، که در مراحل مختلفِ تکامل هستند، در سرتاسر جزیره — از جمله در معادن و کنارِ جادههای قدیمی و کنار ساحل — پراکندهاند.
بسته به اندازه و وزن موآیها، برآورد میشود که به ۵۰ تا ۱۵۰ نفر برای حمل آنها توسط غلتکهای چوبی یا وسیلهای سورتمه مانند نیاز بودهاست. برخی از موآیها دارای کلاه یا تاجهای قرمزرنگی هستند که دلیل آن نامشخص است، ولی برخی از باستانشناسان معتقدند که اینگونه موآیها مفهوم آیینیِ خاصی داشتهاند یا شاید برای طایفه یا خانوادهٔ بهخصوصی مقدس بودهاند. مجسمههای عظیم یا موآی، در طی یک دورهٔ کوتاه خلاقیت و بهصورت خرسنگی ساخته شدهاست. بر پایه آخرین پژوهشهای باستانشناختی، ۸۸۷ مجسمهٔ سنگیِ یکپارچه در موزه و در جزیره شناسایی شدهاند.
این مجسمهها نیمتنه هستند و به «سرهای جزیرهٔ ایستر» مشهورند. برخی از مجسمهها از زیر خاک بیرون آورده شدهاند. زمان ساختِ این مجسمهها دقیقاً معلوم نیست و ساختِ آنها بین سالهای ۱۵۰۰–۱۷۰۰ و ۱۰۰۰–۱۵۰۰ میلادی حدس زده میشود. تقریباً ۹۵٪ موآیها از سنگ یا خاکستر آتشفشانیِ متراکم ساخته شدهاند. در حال حاضر، حدود ۵۰ مجسمه دوباره برپا شدهاند. در ساختِ همهٔ مجسمهها تقریباً از یک سبک خاص با سرهای بزرگ و بیتناسب پیروی شدهاست.