مصحف عثمان
From Wikipedia, the free encyclopedia
مصحف عثمان نام قرآنی است که بنا بر تاریخنگاری اولیهٔ مسلمانان به دستور عثمان، خلیفهٔ سوم، ۱۹ سال پس از مرگ محمد، پیامبر اسلام، توسط گروهی جمعآوری شد و عثمان پنج نسخه از این قرآن رسمی را به شهرهای بزرگ مسلمان در آن دوران فرستاد و یکی را برای استفاده خودش در مدینه نگه داشت. بر اساس این روایات، گفته میشود قرآن فعلی بر اساس مصحف عثمان چاپ میشود. پذیرش مصحف موسوم به عثمان توسط همهٔ مسلمانان، حداقل تا قرن چهارم هجری زمان بردهاست. برخی صحابه، شیعیان و خوارج این نسخه را به عنوان آنچه به محمد «وحی» شده بود، نمیپذیرفتند.[1] بیشترین انتقادات از جانب برخی از شیعیان مطرح میشد که اعتقاد داشتند در اثر تحریف قرآن، اشارات به علی بن ابی طالب و خاندان او از آن حذف شدهاست. در منابع شیعه تا قبل از تسلط عهد آل بویه و دیگر سلسلههای شیعه در این عصر، صدها آیه مختلف که گفته شده پیش از تحریف قرآن توسط سه خلیفهٔ اول بخشی از آن بودند، به چشم میخورد. تا قرن چهارم مصحفهای رقیب که تفاوتهای شگرفی با نسخه رسمی داشتند، مثل «مصحف علی»، «مصحف عبدالله بن مسعود» و «مصحف ابی بن کعب» رایج بودند.[2]
دانشوران از قرن نوزدهم میلادی به این سو، دربارهٔ روند شکلگیری قرآن تصویری بسیار پیچیدهتر از آنچه روایت رسمی میگوید، به دست دادهاند، از جمله اینکه نسخهٔ فعلی قرآن تا دورهٔ عبدالملک بن مروان اموی نهایی شده،[3] لحن آن به لهجهٔ شامی نزدیکتر است،[4] و اینکه دستگاه خلافت تا قبل از عصر عبدالملک اساساً منابع مادی کافی برای تحمیل یک نسخهٔ رسمی قرآن را در اختیار نداشتهاست.[5]