مریم
مادر عیسی / From Wikipedia, the free encyclopedia
مریم (به عبری: מרים) ملقب به مریم مقدس و تئوتوکوس، زنی یهودی در قرن اول میلادی بود که مطابق عهد جدید، عیسی از او زاده شد. در عهد جدید، فقط دو انجیل متی و لوقا مریم را در زمان زاییدن عیسی باکره توصیف کردهاند. کاتولیکها و ارتدکسها برای مریم به عنوان مادر خدا جایگاهی والا قائل هستند اما پروتستانها نقش او در مسیحیت را پررنگ نمیدانند. در اسلام مریم بلندمرتبهترین زن عالم بهشمار میرود؛ قرآن نیز مریم را باکره معرفی کرده و او تنها زنی است که نامش در قرآن ذکر شدهاست.
مریم | |
---|---|
مادر خدا | |
زادهٔ | ناشناخته؛ حدوداً ۱۲ یا ۱۳ سال قبل از تولد عیسی ناصره |
بزرگداشت | عمومیترین: ۲۵ مارس – ۱۵ اوت (کاتولیک) ۱۵ اوت – ۲۲ اوت (ارتودوکس) |
مکتب یا سنت | کلیسای کاتولیک کلیسای ارتودوکس شرقی لوتریانیسم اسلام بهائیت شناخته شده و مورد احترام (اما نه مورد تکریم) در: پروتستانیسم |
در کهنترین منابع حیات عیسی—نامههای پولس که دو دهه قبل از اولین انجیل نوشته شدهاند—نه اشارهای به باکرهبودن مادر عیسی وجود دارد، نه نامی از مریم برده شدهاست. انجیل مرقس—قدیمیترین انجیل—مادر عیسی را مریم نامیده، ولی این انجیل هم اشارهای به باکرگی او نکردهاست. انجیل مرقس دیدگاهی منفی نسبت به مریم و برادران عیسی دارد، چراکه آنها از کسانی بودند که عیسی را دیوانه میدانستند. عیسی در پاسخ، «آنان که به کلمهٔ خدا عمل میکنند» را مادر خودش معرفی میکند. مادر عیسی در انجیل یوحنا—متاخرترین انجیل—زنی ناشناس است و نامی ندارد. یوحنا نیز هیچ اشارهای به باکرهبودن مادر عیسی نکردهاست و عیسی در این انجیل هم با مادرش به سردی رفتار میکند. مادر عیسی در انجیل یوحنا در لحظهٔ تصلیب او حاضر است.
در تمام عهد جدید، فقط دو انجیل متی و لوقا مادر عیسی را باکره نمایاندهاند. در متی، یوسف نجار میخواهد به دلیل حاملهشدن نامزدش مریم، از او جدا شود ولی فرشتهای در خواب به او وحی میکند که نهراسد، زیرا کودک را روحالقدس در رحم مریم قرار دادهاست. منبع بسیاری از عقاید مسیحی دربارهٔ مریم، انجیل لوقا بودهاست. مریم در لوقا شبیه شخصیتهای عهد عتیق، خاصه میریام و حنا، است و حضوری پیامبرگونه دارد، ولی صراحتاً پیامبر نامیده نشدهاست؛ احتمالاً از آن جهت که پیامبران زن یونان باستان باکره بودند و انجیلنگاران میترسیدند میان اینان و مریم شباهتی تشخیص داده شود. اگرچه در ابتدای روایت این دو انجیل مریم، باکره حامله میشود، ولی در ادامهٔ روایت به نظر میرسد که شخصیتهای داستان—از جمله خود مریم—هیچگونه اطلاعی از قصهٔ باکره بودن مادر عیسی ندارند.
کمبود اطلاعات دربارهٔ مریم در عهد جدید، باعث شده مسیحیان در طول تاریخ جزئیات بیشتری به زندگی او اضافه کنند؛ مثلاً دربارهٔ تولد او، خردسالی و مرگش داستانهای بسیاری در دوران باستان و قرون وسطی شکل گرفتهاست؛ باورهایی نظیر باکرگی مریم در تمام عمر، زندگی او در معبد در کودکی و عروجش به آسمان از جملهٔ این اعتقادات هستند. علاوه بر مسیحیت، مریم در چند دین دیگر مثل اسلام نقشی بسیار مهم دارد. او مهمترین شخصیت زن در قرآن است. برخی از داستانهای قرآنی مریم، مانند زندگیاش در معبد، غذاهایی که فرشتگان برایش میآوردند و پناه بردنش به نخلی، در اناجیل یافت نمیشوند ولی در منابع متاخر مسیحی و داستانهای عامیانه وجود دارند.
در آن عهد و منطقه، دختران معمولاً در سن ۱۲ یا ۱۳ سالگی نامزد میکردند و این دوره یکسال طول میکشید؛ لذا مریم در زمان زاییدن، احتمالاً کودکی در آغاز نوجوانی بودهاست. پژوهشگران داستان باکرگی مادر عیسی را جعلی متاخر محسوب میکنند. از جمله نظریاتی که دربارهٔ انگیزهٔ ساختهشدن این قصه مطرح شده، این است که عیسی فرزندی نامشروع بوده یا اینکه داستان باکرگی مریم، برای همخوانی تولد عیسی با توصیفات کتاب اشعیا (۷:۱۴) ساخته شدهاست. آنچه متی و لوقا دربارهٔ تولد عیسی نوشتهاند محتملا در آغاز رواج محدودی داشته و تنها زمانی که انجیلنگاران داستانهای شفاهی را با مضامین ادبی عهد عتیق و ادبیات یونانی-رومی ترکیب کردند، رایج شدهاند.