محمدتقی مسعودیه
آهنگساز و موسیقیدان ایرانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
محمّدتقی مسعودیه (۳۱ فروردین ۱۳۰۶ – ۱۲ بهمن ۱۳۷۷ ه.ش) موسیقیدان، موسیقیشناس قومی، آهنگساز و آموزگار موسیقی اهل ایران بود. وی در طولِ فعالیت حرفهایاش به پژوهش، آهنگسازی، گردآوری و تألیف کتابهای مهم در حیطهٔ موسیقیشناسی، فعالیتهای دانشگاهی و تربیت شاگردانی سرشناس پرداخت. مسعودیه که در رشتهٔ هارمونی مدرک فوق لیسانس داشت و دو دکترای مختلف در موسیقی داشت، یکی از تحصیلکردهترین موسیقیدانان زمان خود بود. او برای نخستینبار بسیاری از درسهای تخصصی مربوط به موسیقی را وارد دانشگاههای ایران کرد. او در کتاب مبانی اتنوموزیکولوژی برای نخستینبار علم موسیقیشناسی قومی (اتنوموزیکولوژی) را به ایرانیان معرفی کرد و از او به عنوان «پدر اتنوموزیکولوژی ایران» یاد کردهاند.
محمّدتقی مسعودیه | |
---|---|
اطلاعات پسزمینه | |
زاده | ۳۱ فروردین ۱۳۰۶ ه.ش مشهد، ایران |
خاستگاه | ایرانی |
درگذشته | ۱۲ بهمن ۱۳۷۷ (۷۱ سال) تهران، ایران |
ژانر | موسیقی کلاسیک، موسیقی ایرانی، موسیقی بومی |
پیشه | موسیقیدان، آهنگساز، اتنوموزیکولوگ |
ساز(ها) | ویلن |
سالهای فعالیت | ۱۳۷۷–۱۳۳۵ |
ناشر(ان) | رگنسبورگ آلمان، وزارت فرهنگ و هنر، سروش، ماهور، انجمن موسیقی ایران، زرین و سیمین، فرهنگستان هنر |
تحصیلات | دیپلم عالی موسیقی لیسانس حقوق قضایی فوق لیسانس هارمونی دکترای آهنگسازی دکترای موسیقیشناسی قومی |
دانشگاه | دانشگاه تهرانهنرستان عالی موسیقیکنسرواتوار ملی موسیقی پاریسکنسرواتوار موسیقی لایپزیکدانشگاه کلن |
استاد(ها) | محمد فضائلی، حسن جوان لین تالوئل، ژرژ داندلونوئل گالان، اوتمار گرستریوهانس ویروخ، کارل گوستاو فلررماریوس اشنایدر |
شاگرد(ان) | محمدرضا درویشی، پرویز مشکاتیانمحمدرضا لطفی، فریدون شهبازیان کامبیز روشنروان، شهرداد روحانی هومان اسعدی، مسعود شناسا عباس خوشدل، اسماعیل واثقی محمدعلی کیانینژاد، هوشنگ جاوید محمدجلیل عندلیبی، پشنگ کامکار مهران روحانی، محمد حقگو پیروز ارجمند، محمدمهدی گورنگی محمد آذری، سیامک آقایی |
بنیانگذار | موسیقیشناسی قومی در ایران |
امضا | |
مسعودیه در مشهد متولد شد. از کودکی به موسیقی علاقه داشت اما به دلیل مخالفتهای پدرش تا سن ۱۶ سالگی از پرداختن به ساز و موسیقی بازماند. در این زمان مخفیانه آموختنِ ویلن را آغاز کرد. او تا ۱۸ سالگی در مشهد ماند و پس از آن برای ادامهٔ تحصیل به تهران رفت و از دارالفنون دیپلم ادبی گرفت. وی تحصیلات دانشگاهی خود را همزمان در دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی پیش برد و در سال ۱۳۲۹ از هر دو مرکز، مدرک لیسانس دریافت کرد. سپس به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۵، دانشنامهٔ دورهٔ فوق لیسانس خود را در رشتهٔ هارمونی از کنسرواتوار ملی موسیقی پاریس دریافت کرد. پس از آن به آلمان سفر کرد و در سال ۱۳۴۲، دانشنامهٔ عالی، معادل مدرک دکترای آهنگسازی خود را از کنسرواتوار لایپزیگ اخذ کرد. او مدتی بعد تحصیلات خود را در دانشگاه کلن ادامه داد و در سال ۱۳۴۷، موفق به دریافت دانشنامهٔ دکترای تخصصی در رشتهٔ موسیقیشناسی قومی شد. پس از آن بیدرنگ به ایران بازگشت و به فعالیتهای پژوهشی و دانشگاهی خود پرداخت.
گستردگی و تنوع پژوهشهای او، مباحث بسیاری را در موسیقی ایران در بر میگیرد. مباحث نظری موسیقیشناسی قومی، ابداع علامتهای ویژه برای آوانویسی موسیقی نواحی، تجزیه و تحلیل ردیف موسیقی ایرانی، طبقهبندی علمی سازهای جهان و سازهای نواحی مختلف ایران، موسیقی مذهبی ایران و جهان اسلام، فرهنگهای موسیقایی غیرِغربی، موسیقی کشورهای اسلامی، بررسی و گردآوری فهرست نسخ خطی موسیقی و مطالب متنوع دیگر، گسترهای از فعالیتهای علمی او بوده که از این منظر میتوان گفت دامنهٔ فعالیتهای هیچ موسیقیشناسی در ایران به اندازهٔ مسعودیه وسیع و عمیق نبودهاست.
او در زمینهٔ آهنگسازی نیز از آهنگسازان پیشرو معاصر ایران بهشمار میآید. تلاش برای بسط و گسترش موسیقی ملی، از دغدغههای اصلی مسعودیه بود و در همین زمینه، نگاه خاص او به چندصدایی نیز ریشه در شناخت عمیق او از موسیقی بومی داشت. وی در آثارش تلاش کرد تا نشانههای مختلف چندصدایی در موسیقی ملی ایران را عرضه کند. مسعودیه در ارائهٔ آثار خود، معتدل و میانهرو بود و نوآوری در آثارش تا آنجا استفاده میشد که به محتوا و فرم آسیب نرساند. حرکتهای کاننیک، ایمیتاسیونی و فوگاتو از تکنیکهای مورد علاقهٔ مسعودیه در آهنگسازی بود.