محلات
شهری در استان مرکزی From Wikipedia, the free encyclopedia
مَحَلّات شهری از توابع بخش مرکزی شهرستان محلات و مرکز شهرستان محلات استان مرکزی می‌باشد. به‌طور خلاصه این شهر به پایتخت گل ایران معروف است و قطب پرورش گل داوودی و بید قرمز و انواع گیاهان آپارتمانی دیگر است. سوغات این شهر حلوا ارده است. عیسی زیراهی به عنوان یکی از پرافتخارترین اعضای تیم ملی والیبال نشسته ایران و جهان از معروفترین ورزشکاران این شهر می باشد.
| محلات محلات | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | مرکزی |
| شهرستان | محلات |
| بخش | بخش مرکزی کشور |
| نام(های) دیگر | ریوکان |
| نام(های) پیشین | ریوکان |
| سال شهرشدن | ۱۳۱۰ |
| مردم | |
| جمعیت | ۴۳٬۲۴۵ نفر (۱۳۹۵)[1][یادداشت 1] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | عزیز تقی‌زاده[2] |
| ره‌آورد | انواع گل و گیاه، انواع سنگهای تراورتن، حلوا شکری، حلوا کنجدی، حلوا ارده، ارده، ماهیان زینتی، گیوه، بافت‌های تریکو، بید قرمز بزیجان، محصولات کشاورزی و… |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۸۶ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۵۷ د |
| کد آماری | ۱۱۱۵ |
  محلات روی نقشه ایران
۳۳٫۹۱۶۷°شمالی ۵۰٫۴۵۰۰°شرقی | |
این شهر در فاصله ۲۵۲ کیلومتری تهران قرار داشته و یکی ازشهرستان‌های استان مرکزی محسوب می‌شود که در جنوب شرقی این استان واقع گردیده است. شهر محلات از طرف شمال به اراک و از طرف جنوب به اصفهان و گلپایگان، از طرف غرب به خمین از طرف شرق به دلیجان محدود است.[3]
محلات به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرستان کشور از لحاظ سطح زیرکشت گل،[4] مهد پرورش گل و گیاهان زینتی در کشور،[5] پایلوت گل‌کاری کشور[5] است و رتبه اول را از لحاظ تنوع تولید گل در کشور[6] داراست. شهرستان محلات دارای منابع متعدد و غنی معادن سنگ زینتی، معادن سنگ تراورتن و مرمریت است. همچنین محلات بزرگ‌ترین تولیدکننده بید قرمز در ایران می‌باشد.
بهترین زمان سفر به محلات اگر قصد رفتن به محلات رؤیایی را دارید، پیشنهاد می‌کنم ابتدا شرایط آب و هوایی این منطقه را مورد بررسی قرار دهید؛ زیرا این شهر در فصل تابستان بسیار سرد است. در فصل زمستان نیز آنقدر خنک است که بدون لباس گرم نمی‌توانید در داخل شهر گشت و گذار کنید. بهترین زمان سفر به محلات فصل بهار و تابستان است؛ زیرا آب و هوای این منطقه در فصل بهار دلچسب‌تر است و آنقدر سرد نیست که نتوانید بیرون از خانه بمانید.
جالب است بدانید که در فصل بهار و اردیبهشت‌ماه، در این شهر رویداهای بی‌نظیری مانند نمایشگاه گل و گیاه و رویداد بیل‌گردانی برگزار می‌شود. از این رو انتخاب بسیاری از افراد برای سفر به محلات فصل بهار است.
البته ناگفته نماند که فصل بهار زمان اوج سفر به این شهر است؛ زیرا هم تعطیلات نوروز است و هم این منطقه آب و هوای مناسبی دارد. از همین رو اگر قصد سفر به محلات را کردید؛ توصیه می‌کنیم اواخر فصل بهار به این شهر بروید؛ زیرا دیگر مسافر زیادی در این شهر نیست و آب و هوای شهر نیز ملس و خنک است.
آبگرم هلند ایران در واقع همان چند چشمه آبگرم در این شهر است که به صورت مجموعه‌ای در یک منطقه وجود دارند و یکی از قطب‌های جذب گردشگر به‌شمار می‌روند. به دلیل فراوانی چشمه‌ها و همچنین خاصیت درمانی آن‌ها، مردم علاقه زیادی به استفاده از چشمه‌های آبگرم در زمان سفر به ابن منطقه را دارند.
این شهر را به آن جهت که متشکل از محله‌های گوناگونی با فرهنگ‌های مختلف بود، «محلات» نامیدند.[7]
منطقهٔ محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ایالت ماد به‌شمار می‌رفته است. وجود آثار باستانی آتشکده آتشکوه نشان می‌دهد که از زمان شاهنشاهی ساسانیان، منطقهٔ محلات و به‌ویژه درهٔ رودخانهٔ قُمرود محل استقرار جمعیت بوده است. از دوران اسلامی این منطقه جزو ایالت جبال بود و از زمان سلجوقیان تا قاجاریان جزو منطقهٔ عراق عجم شد. بر اساس کتیبه‌های موجود مربوط به هخامنشیان از محلات با عنوان ورکان نام برده شده است و بر این اساس قدیمی‌ترین نام مربوط به محلات همان ورکان می‌باشد.[8] محلات همان گونه که از نام آن پیداست جمع محله و احتمالاً منظور روستاهایی است که محلات از آن‌ها تشکیل شده است. روستاهای پیل پایان، ریوکان، زنجیردان و گوشه. همین‌طور در گذشته به محلات «سایرالبلوک» نیز گفته می‌شده چرا که در آن زمان محلات در نقشه از بلوک‌های قم و کاشان نبوده است.[9]
مردم محلات فارسی‌زبان هستند و به لهجه محلاتی سخن می‌گویند.[10] بیشینه مردم این شهر مسلمان و شیعه‌مذهب هستند.[11]
طوایف و خاندان‌ها
محلات سه طایفه بزرگ داشت که بیشتر املاک منطقه در دست آنان بود و همواره با یکدیگر در رقابت و اختلاف بودند:
- خاندان آقاخان محلاتی: ریشه خاندان آقاخان محلاتی که از گذشته تا کنون رؤسای شیعیان نزاریه بودند، به محلات بازمی‌گردد. از اجداد خاندان آقاخان، سید عطاءالله معروف به شاه نزار و تعدادی از اعقاب او در مقبره‌ای در مزرعه کهک دفن هستند. در دوران زندیه، سید ابوالحسن از اعقاب این خاندان، از جانب کریم خان زند حکمران کرمان شد. پسر او شاه خلیل‌الله پس از رسیدن به امامت مقر خود را از کرمان به محلات تغییر داد و ۲۳ سال در محلات به سر برد ولی نهایتاً به قصد نزدیکی به مریدانش به یزد رفت و پس از دوسال در ۱۲۳۲ قمری طی حملهٔ عده‌ای از بازاریان به منزلش به تحریک ملاحسین یزدی، به قتل رسید. حسن‌علی شاه، پسر و جانشین شاه خلیل‌الله با سرو جهان خانم دختر فتحعلی‌شاه ازدواج کرد و اولین امام نزاریه بود که لقب «آقاخان» گرفت. او پس از بازگشت به محلات قلعه‌ای مستحکم بنا کرد. وی که در محلات و قم قدرت قابل توجهی داشت و نیروی نظامی مجهزی تشکیل داده بود، در اواسط دوران محمدشاه علیه حکومت مرکزی شورش کرد. اما نهایتاً مغلوب شد و به هندوستان گریخت. فرزندان و نوادگان حسن‌علی شاه در هند باقی ماندند ولی برادر کوچک او «ابوالحسن خان سردار» در تهران می‌زیست و فرزندانش از جمله صادق‌خان و اسماعیل‌خان اعتبارالسلطنه (داماد علی‌قلی مخبرالدوله) با دربار قاجار مراوده داشتند.[12][13]
- طایفه سادات: اعضای این طایفه روحانی و ملاک و در ابتدا ساکن محلات پایین بودند. اما در نتیجه اختلاف ملکی با آقاخان اول، چند خانوار از آنان به اجبار به محله بالا کوچیدند. از اواسط دوران قاجار و براثر ارادت سلیمان‌خان دایی ناصرالدین شاه و پسرش عین‌الملک به برخی از اعضای طایفه سادات، نفوذ و قدرت آنان افزایش یافت. یکی از اعضای این خانواده به نام سید صدرالدین داماد عین‌الملک و معلم سالارالسلطنه پسر ناصرالدین شاه بود. برادرزاده او محسن صدر (ملقب به صدرالاشراف)، در دوران پهلوی به نخست‌وزیری ایران رسید. از سایر اعضای معروف این خانواده میتوان به جواد صدر، بهجت صدر و حمیدرضا صدر اشاره کرد.[13][14]
- طایفه قلعه‌ای‌ها: سومین طایفه بزرگ محلات است که به سبب زندگی در قلعه‌هایی که مابین محلات بالا و پایین قرار داشت، به این نام معروف شدند. اجداد این خاندان که از سرکردگان محلی سبزوار بودند و نیروی نظامی کوچکی در اختیار داشتند، به فرمان نادرشاه برای حفاظت از راه‌های منطقه به محلات کوچیدند و قلعه‌ای در بین محلات بالا و پایین احداث کردند که به قلعه «حاج علی‌خان» معروف بود. پس از مدتی به سبب افزایش جمعیت فضای قلعه تنگ شد و حاج امیرخان از بزرگان این طایفه قلعه دیگری در جنوب قلعه اول ساخت که به «قلعه بزرگ» یا «قلعه کیاب» معروف شد. بعدها سایر خوانین این طایفه هریک قلعه‌هایی در اطراف قلعه کیاب بنا کردند، از جمله «قلعه حاجی زین‌العابدین»، «قلعه عبدالله سلطان» (در شمال شرق قلعه کیاب) و «قلعه نو» (در شمال غرب قلعه کیاب) که در حدود ۱۲۹۰ هجری قمری توسط حاجی علی‌اصغر و برادرش محمدهاشم ارباب ساخته شد و آخرین قلعه‌ای بود که در محلات احداث شد. حاجی محمدهاشم در اواخر دوره قاجار به حکومت گیلان منصوب شد. پسر ارشدش «احمدخان محاسب دیوان» مدتی حاکم محلات، خمین و گلپایگان بود. ارباب هاشم از سه ازدواج فرزندان متعددی داشت که چندتن از آنان در دوران پهلوی در مناصب سیاسی رشد کردند: شهاب‌الدین خسروانی (نماینده محلات در مجلس شورای ملی)، سپهبد مرتضی خسروانی، خسرو خسروانی (سفیر ایران در آمریکا و سازمان ملل متحد)، عطاءالله خسروانی (وزیر کار و دبیرکل حزب ایران نوین) و سرلشکر پرویز خسروانی (بنیانگذار باشگاه تاج). کیوان خسروانی، طراح مد و معمار ایرانی فرزند سپهبد مرتضی خسروانی است. خانواده‌های امیری، امیرخانی، الهی و توکلی محلات نیز از اعقاب این طایفه هستند.[13][14]
محلات زادگاه مشاهیر و مفاخر بسیاری همچون حسن علی شاه محلاتی، علی شاه محلاتی،عیسی زیراهی، صدرالاشراف محلاتی (نخست‌وزیر و رئیس مجلس سنا در دوره پهلوی) از رجال و قضات اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، حاجی سیاحمحلاتی اولین ایرانی که رسماً تابعیت آمریکا را دریافت کرد، عباس حشمتی، علی اصغر امین از قضات عالیرتبه، تیمسار سپهبد پرویز خسروانی (بنیانگذار باشگاه تاج)، هادی محمدی بازیکن فوتبال، شهاب الدین خسروانی، خسرو خسروانی، مرتضی خسروانی و بهجت صدر محلاتی، دکتر سید جواد صدر و بعد از انقلاب نیز شیخ فضل اله محلاتی نماینده سید روح‌الله خمینی در سپاه، سید هاشم رسولی محلاتی، محمدرضا توسلی محلاتی، سید محمدعلی شهیدی محلاتی، علیرضا سلیمی ، و بسیاری دیگر از مفاخر و مشاهیر ملی می‌باشد.[15]
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات
- دانشگاه پیام نور محلات
- مرکز آموزش عالی محلات
شهر محلات دو رصدخانه دارای تلسکوپ در مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهش سرای دانش آموزی دارد.[16]
- دهکده جهانی بید قرمز بزیجان
- آبگرم محلات
- ارگ تاریخی لریجان
- اتاق فرار و مافیا در اولین و تنها باشگاه بازی های فکری محلات
- منطقهٔ حفاظت شدهٔ هفتادقله واقع در شمال شهرستان محلات
- منطقه حفاظت شده موته واقع در روستای گل‌چشمه محلات
- پارک زیبای سرچشمه محلات واقع در شمال شهر محلات
- چنار ۱۱۵۰ ساله شهر محلات واقع در میدان چنار شهر محلات
- یخچال طبیعی نیم‌ور واقع در شهر نیم‌ور
- انواع باغ‌های پرورش گل محلات واقع در مزارع گل جنوب محلات
- مجتمع آب درمانی و آبگرم طبیعی محلات واقع در روستای آبگرم محلات
- آتشکده آتشکوه میل میلونه متعلق به زمان ساسانیان در نیم‌ور.
- ستون‌های سنگی شهر باستانی خورهه از دوران سلوکیان.
- کوچه‌باغ‌های پولگان محلات واقع در میدان فرمانداری (منطقهٔ پولگان)
- سد ساسانی نیم‌ور واقع در رودخانه قمرود
- پل قدیمی باقرآباد واقع در روستای باقرآباد محلات
- غار آزاد خان واقع در روستای سنجی‌باشی محلات
- غار سوراخ گاو واقع در خورهه محلات
- غار چال‌شغال در روستای آتش کوه نیم‌ور
- غار یکه‌چاه واقع در روستای یکه‌چاه محلات
- غار باباجابر واقع در روستای جودان محلات
- غار شاه‌بلبل واقع در خورهه محلات
- سرچشمه محلات
آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) مورد نیاز شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم از سرچشمه‌های دز در شهرستان الیگودرز تأمین می‌شود.[17][18][19] به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آب‌های دنیا است.[20]
اما انتقال آب از شهرستان الیگودرز به شهرهای ذکر شده باعث اعتراض مردم الیگودرز شده است. از اثرات انتقال آب، پایین رفتن شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن بیش از ۶۰ حلقه چاه و کم‌آب شدن ۱۷۱ حلقه چاه دیگر در شهرستان الیگودرز بوده است.[21] خشک شدن چاه‌ها و چشمه‌های شهرستان الیگودرز علاوه بر خسارات بسیاری که به بخش کشاورزی وارد کرده باعث از بین رفتن مجتمع‌های پرورش ماهی در این شهرستان شده است.[22]
- آمار بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ است و بر همین اساس، جمعیت شهر محلات ۴۳٬۲۴۵ تن و استان مرکزی ۱٬۴۱۳٬۹۵۹ تن بوده است.
از جمله سنگ‌هایی که در شهرستان محلات وجود دارد میتوان به
تراورتن حاجی آباد
تراورتن دره بخاری
تراورتن عباس‌آباد
تراورتن آبگرم
تراورتن سرچشمه
تراورتن پنیرک‌چه
تراورتن آبیار
مرمریت دُلِستان
مرمریت عیسی‌آباد
مرمریت نینه
اشاره کرد.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
