From Wikipedia, the free encyclopedia
مجلس سنا بر اساس قانون اساسی مشروطه[1] در سال ۱۲۸۵، به همراه مجلس شورای ملی یکی از دو مجلس قانونگذاری ایران بود که نخستین بار در سال ۱۳۲۸، در زمان محمدرضا پهلوی تشکیل شد و با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، منحل گردید. از جمله وظایف این مجلس، تأیید مصوبه‌های مجلس شورای ملی بود. نیمی از نمایندگان مجلس سنا، انتصابی شاه بودند و نیم دیگر را مردم انتخاب می‌کردند. همچنین طبق قانون، نیمی از اعضای مجلس، از تهران و دیگر نمایندگان از دیگر استان‌ها بودند.[2]
 | این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
مجلس سنای ایران | |
|---|---|
 | |
| گونه | |
| گونه | |
| تاریخچه | |
| بنیادگذاری | ۱۲۸۵ (قانون اساسی) تشکیل شده در ۱۳۲۸ |
| انحلال | ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ |
نخستین جلسه | ۵ بهمن ۱۳۲۸ |
| ساختار | |
| کرسی‌ها | ۶۰ |
مدت دوره | ۴ سال |
| اختیارات | تأیید مصوبه‌های مجلس شورای ملی |
| انتخابات | |
نظام انتخاباتی سنا | ۳۰ تن انتخاب شاه و ۳۰ تن به انتخاب مردم |
آخرین انتخابات سراسری | ۱۳۵۴ |
| محل نشست‌ها | |
.jpg) | |
| تهران، خیابان سپه، کاخ سنا | |
| قانون اساسی | |
| قانون اساسی مشروطه | |
مجلس سنا از آغاز مشروطیت تا سال ۱۳۲۸ هجری خورشیدی، تشکیل نگردید، اما از آن سال به بعد در هفت دوره تشکیل شد. به موجب قانون اساسی مورخ ۱۲۸۵، حکومت ایران علاوه بر مجلس شورای ملی باید دارای مجلس دیگری به نام «مجلس سنا» می‌بود ولی به علت بعضی از مخالفت‌ها تا پایان سلطنت رضاشاه دربارهٔ این شاخهٔ قوه مقننه تصمیمی اتخاذ نگردید. پس از شهریور ۱۳۲۰، با اشغال ایران توسط متفقین و تبعید رضاشاه و سست شدن پایه‌های سلطنت پهلوی، مقالاتی در مطبوعات نوشته می‌شد و از دولت‌های وقت، تقاضای تشکیل این مجلس می‌شد و محمدرضا پهلوی نیز نسبت به تأسیس آن علاقه‌مند بود، تا این‌که در روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۲۷، دولت حکیمی لایحه تشکیل مجلس سنا را تقدیم داشت که با اعتراضات زیادی از سوی برخی از نمایندگان مجلس شورای ملی روبه‌رو شد ولی بالاخره با تلاش عده‌ای از دولتمردان، اساسنامهٔ آن تدوین و به تصویب مجلس شورای ملی و تأیید شاه رسید. تشکیل مجلس و اختیارات آن طبق اصول ۴۳، ۴۴، ۴۵ و ۴۶ متمم قانون اساسی پیش‌بینی شده بود. به موجب اصل ۴۳ قانون اساسی، تعداد نمایندگان مجلس سنا شصت نفر بوده که سی نفر از طرف مردم (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرهای دیگر) و نیمی دیگر از سوی شاه (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرهای دیگر) انتخاب می‌شدند؛ گروه اول، سناتورهای انتخابی و گروه دوم به سناتورهای انتصابی معروف بودند. انتخابات مجلس سنا در هر دورهٔ قانونگذاری، هم‌زمان با انتخابات مجلس شورای ملی شروع و اخذ رأی در یک روز انجام می‌شد. سناتورها باید شرایط خاصی را برای عضویت در مجلس سنا می‌داشتند که به صورت اختصار بیان می‌شود: این اشخاص از بین نخست‌وزیران، وزرا، معاونین، استانداران، امرای بازنشستهٔ ارتش، استادان دانشگاه و قضات با داشتن ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه و اشخاصی که دست‌کم ۳ دوره نمایندگی مجلس شورا را داشتند، انتخاب می‌شدند.
مجلس سنا کلاً هفت دورهٔ قانونگذاری داشت:
| دوره | رئیس(ها) | حوزهٔ انتخابیه | توضیحات | منبع |
|---|---|---|---|---|
| اول | سید حسن تقی‌زاده | تهران | اجلاسیهٔ اول تا سوم | [5] |
| دوم | ابراهیم حکیمی | تهران | اجلاسیهٔ اول | [6] |
| سید حسن تقی‌زاده | تبریز | اجلاسیهٔ دوم تا چهارم | ||
| محسن صدر | مشهد | اجلاسیهٔ چهارم[persian-alpha 1] تا ششم | ||
| سوم | محسن صدر | مشهد | اجلاسیهٔ اول و دوم | [7] |
| چهارم | جعفر شریف‌امامی | تهران | اجلاسیهٔ اول تا چهارم | [8] |
| پنجم | جعفر شریف‌امامی | تهران | اجلاسیهٔ اول تا چهارم | [9] |
| ششم | جعفر شریف‌امامی | تهران | اجلاسیهٔ اول تا چهارم | [10] |
| هفتم | جعفر شریف‌امامی | تهران | اجلاسیهٔ اول و دوم | [11] |
به دلیل این که پیشتر، محلی برای تشکیل جلسات مجلس سنا در نظر گرفته نشده بود، در سال‌های نخستین، جلسات مجلس سنا در عمارت مجلس شورای ملی تشکیل می‌شد؛ ولی پس از انحلال مجلس در سال ۱۳۳۱ و گشایش دوباره آن در ۱۳۳۲، سناتورها به این فکر افتادند که هرچه زودتر محلی اختصاصی جهت مجلس سنا در نظر گرفته شود. بدین منظور برخی از سناتورها با تلاش بسیار و با موافقت محمدرضا شاه پهلوی کاخ علیرضا پهلوی را خریداری کردند و به مجلس سنا اختصاص دادند و از اسفند ۱۳۳۳، به بعد جلسات سنا در آن‌جا تشکیل شد اما چون در کاخ جدید نیز محل مناسبی برای ادارات، کتابخانه و سایر تشریفات مربوطه وجود نداشت، تصمیم گرفته شد که ساختمان جدیدی در کنار کاخ علیرضا پهلوی احداث شود. بدین ترتیب، ساختمان کنونی مجلس توسط حیدر غیایی، معمار ایرانی، طراحی و ساخته شد. این بنا تا سال ۱۳۵۷، جهت جلسات مجلس سنا مورد استفاده قرار می‌گرفت.[12]
پس از انقلاب ۱۳۵۷ و انحلال مجلس‌ها، در ابتدا کاخ سنا برای تهیه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به محل برگزاری جلسه‌های مجلس خبرگان قانون اساسی تبدیل شد. پس از اتمام تدوین قانون اساسی نیز این ساختمان به مجلس شورای اسلامی اختصاص یافت و جلسات این مجلس تا سال ۱۳۸۳، در همین محل برگزار می‌شد. با تکمیل ساختمان جدید مجلس در میدان بهارستان، از این ساختمان تنها برای برگزاری برخی گردهمایی‌های دولتی و جلسات سالانهٔ مجلس خبرگان رهبری استفاده می‌شود.[12]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
