ماده تباهیده
From Wikipedia, the free encyclopedia
ماده تباهیده مادهای است که چگالی آن به طرز غیرمعمولی زیاد است، به گونهای که عامل اصلی فشار آن را میتوان به اصل طرد پاولی نسبت داد.[1] فشار حفظ شده توسط بدنه یک جسم تباهیده را فشار تبهگنی مینامند و از آنجا ناشی میشود که بنا بر اصل طرد پاولی ذرات تشکیل دهنده نمیتوانند وضعیتهای کوانتومی یکسانی را اشغال کنند.
![]() | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
تبهگن یک حالت ناپایدار است.[2] حالتی است که خود به خود از بین میرود؛ مثلاً سطح صاف یک قله و یک چاله را در نظر بگیرید. یک گلوله در روی یک سطح صاف در حالت پایدار قرار دارد. در توی چاله این پایداری بیشتر است چرا که اگر گلوله با نیرویی رانده شود اگر در روی سطح صاف باشد دیگر به حالت قبل بر نمیگردد. اما در چاله بسته به شکل چاله و عمق آن و همچینن میزان نیروهای وارد بر گلوله؛ گلوله ممکن است دو باره به حالت قبل خود بر گردد. اما در روی قله اگر نیروهای وارد بر گلوله دقیقاً یکدیگر را خنثی کنند گلوله آن بالا میایستد ولی با کوچکترین نیرویی از آن حالت خارج شده و دیگر به آن نقطه باز نخواهد گشت. نوع نیروهای وارد بر گلوله در بعد از این نقطه با نوع نیروها در آن نقطه متفاوت خواهد بود که در حالت سطح صاف چنین نیست یعنی گلوله بعد از جابجایی کمابیش حالتی مانند قبل از جابجایی را دارد. با این مقدمه به قله؛ یک حالت تبهگن میگوییم. تبهگنی در فیزیک کوانتوم: این البته در فیزیک کوانتومی و هسته ای شکل پیچیده تری دارد. در آنجا آنچه به عنوان تبهگنی شناخته میشود تبهگنی در حالت انرژی است. یک اتم یا یک هسته را با انرژی ای که به آن نسبت میدهیم مشخصه گذاری میکنیم؛ یعنی این انرژی یکی از مختصاتی است که رفتار اتم یا هسته را بیان میکند. حالا با توجه به این انرژی و نوع ذره رفتار آن را معین میکنیم. در بعضی از انرژیها ذره رفتار ناپایداری را نشان میدهد که به این حالت حالت تبهگن میگویند.