لایه ازون
From Wikipedia, the free encyclopedia
لایهٔ اُزون[1] یا اُزونسپهر[2] لایهایست در ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری سطح زمین (که بسته به شرایط فصلی و آبوهوایی ضخامت آن تغییر میکند)[3] به ضخامت ۳۰۰ دابسون معادل با ۳ میلیمتر[4] در لایهٔ استراتوسفر جو زمین، با غلظت بالایی از مولکول ازون (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیکدان فرانسوی به نامهای شارل فابری و آنری بویسون کشف شد.[5] این لایه با جذب ۹۹٫۹–۹۵ درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامهٔ زندگی بر روی کرهٔ زمین میشود. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آنها را به شکل پرتوهای فروسرخ درمیآورد و به سطح زمین میفرستد.
لایه ازون | ||||
| ||||
استراتوسفر تروپوسفر
| ||||
در اوایل سال ۱۹۳۰، ترکیباتی به نام کلروفلوئوروکربنها (سیافسیها) در ایالات متحده آمریکا اختراعشدند و در صنعت و خانه مورد استفاده قرار گرفتند. این ترکیبات به استراتوسفر راه یافتند و عناصر کلر و برم موجود در آنها طی واکنشهای شیمیایی موجب تخریب تدریجی لایهٔ اُزون شدند. به ویژه، لایهٔ اُزون بر فراز قطب جنوب به شدت کاهش یافتهاست.
چرخهٔ ازون-اکسیژن بیان میکند که پرتوهای فرابنفش به مولکول اکسیژن برخورد کرده و پیوند میان مولکولهای اکسیژن را میشکند. اتمهای حاصل با مولکول اکسیژن دیگری واکنش داده و مولکول ازون را تشکیل میدهند. سطح ازون با تغییر فصلها، وزش باد و تغییرات خورشید نیز تغییر مییابد. ۱۰ درصد مولکولهای ازون هواکره در لایهٔ تروپوسفر قراردارند و بر خلاف ازون موجود در استراتوسفر، آلاینده بهشمار میآیند و آسیبهایی به بافتهای زیستی انسان و دیگر جانوران میرسانند.