قنات
کانالی برای انتقال آب به سطح زمین / From Wikipedia, the free encyclopedia
قنات یا کاریز راهآب یا کانالی است (که به وسیله فلرکسرون) که در زیرِ زمین حفر شده، تا آب در آن برای رسیدن به سطح زمین جریان یابد. این جوی یا کانال در عمق زمین برای ارتباط دادنِ رشتهچاههایی است که از مادرچاه سرچشمه میگیرد.[1] مادرچاهها معمولاً یک چشمهٔ زیرزمینی هستند. قناتها بهمنظور هدایت آب و مدیریّت آن برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته میشوند. این کانالِ قنات ممکن است تا رسیدن به سطح زمین چندین کیلومتر طول داشته باشد و به محل خروجیِ آب دهانهٔ کاریز یا سر قنات یا دهن فره میگویند. قنات اولین بار به دست ایرانیان احداث شد.
قنات یکی از عمدهترین منابع تأمین آب بهشمار میرفته و همین کاریزها بودند که ظرفیت آبدهی به مزارع بیش از ۶۰ هزار روستای ایران را داشتند. . با ورود فناوری جدید، چاههای عمیق جانشین قنات گردید و استفاده از موتور پمپ به تدریج رایج شد و تمامی مناطق ایران را دربر گرفت. احداث چاههای عمیق بدون برنامهریزی خود باعث خشک شدن ۹۰ درصد از قنوات گردید به گونهای که احیای آنها امکانپذیر نیست زیرا حفر چاههای عمیق سطح آب را به میزان زیاد پایین برده است.[2]
در جنوب ایران از جمله شهر دزفول، شکل بومیسازیشده قنات را قمش مینامند.[3]