فهرست فرمانروایان لهستان
From Wikipedia, the free encyclopedia
لهستان در طول تاریخ به شکلهای مختلفی اداره می شد. در میانه قرون ۱۰ تا ۱۴ میلادی دوکها یا از قرن ۱۱ تا ۱۸ میلادی شاهان بر آن حکومت می کردند. طولانیترین دوره حکومت متعلق به خاندان پیاست (۹۶۰-۱۳۷۰ میلادی) و خاندان یاگیلون (۱۳۸۶-۱۵۷۲ میلادی) میباشد. در دوران متاخر (از قرن ۱۶ تا ۱۸ میلادی) سنت انتخاب آزادانه پادشاه، سلطنت لهستان را در موقعیتی خاص قرار میداد.
پادشاهی لهستان | |
---|---|
جزئیات | |
شیوه خطاب | Royal Majesty (HRM) Wasza Królewska Mość Serene Reigning Majesty Jaśnie Panujący Mości Grace (HG) Wasza Miłość Highness (HH) Wasza Wysokość |
نخستین پادشاه | میشکو اول لهستان |
واپسین پادشاه | Stanisław II Augustus |
آغاز پادشاهی | ca. 960 (First Christian Monarch) |
پایان پادشاهی | 7 January 1795 |
سکونتگاه رسمی | Wawel Castle Warsaw Castle Wilanów Palace |
گمارنده | وراثت Elective |
مدعیان کنونی | none Ruediger, Margrave of Meissen (disputed) Alexander, Margrave of Meissen (disputed) |
نخستین حاکم رسمی لهستان دوک میشکو اول است که مسیحیت تحت نظر کلیسای روم را در سال ۹۶۶ میلادی پذیرفت. پسر او بولسواف یکم بود که مرزهای لهستان را گسترش بخشید و در سال ۱۰۲۵ میلادی لقب شاهی به خویش داد. در قرون پسین دودمان پیاست بر لهستان حکم میراندند تا آنکه این دودمان در سال ۱۳۷۰ میلادی و با مرگ کاژیمیش کبیر پایان یافت. از همان سال دودمان کاپتی آنژو با پادشاهی لایوش یکم بر لهستان و مجارستان حاکم شدند. دختر او معروف به یادویگا لهستان با دوک بزرگ لیتوانی که در آن زمان هنوز مسیحی نشده بود ازدواج کرد و با مسیحی شدن این دوک که یوگایوا نام داشت در سال ۱۳۸۶ میلادی دودمان یاگیلون تشکیل شد که مشترکا بر لهستان و لیتوانی حکمرانی میکرد.
دوران حکومت کازیمیر چهارم یاگیلون و سیگیسمونت یکم پیر هنگامه شکوه فرهنگی و پیشرفت در لهستان بود. این دوران که با نام رنسانس لهستان شناخته میشود تا هنگام اتحاد لوبلین در زمان پادشاهی سیگیسموند دوم آگوستوس ادامه یافت و عصر طلایی لهستان در این زمان پایان گرفت. با مرگ آخرین پادشاه دودمان یاگیلون پادشاهی در مشترکالمنافع لهستان–لیتوانی شکل انتخابی به خود گرفت که در نتیجه آن عمدتا شاهان خارجی مانند آنری سوم برای حکمرانی انتخاب میشدند. این شاهان آزادی طلایی را برای نخبگان لهستانی به ارمغان آوردند و به مدد فرماندهان قابلی مانند ایشتوان باتوری توانستند لهستان را تقویت کنند. دوران دودمان واسا در ابتدا زمانه گسترش هنر، فرهنگ و تجارت در لهستان بود. در زمانه پادشاهی زیگیسموند سوم که شاهی بااستعداد اما تا حدی مستبد بود لهستان وارد جنگهای بسیاری شد که نتیجه آن پیروزیهایی مانند فتح مسکو و شکستهای مانند شکست در جنگ با سوئد بود که در نتیجه آن لیوونی به سوئد داده شد. فرزند او با نام ووادیسواف چهارم واسا سیاستهای پدر را ادامه داد و به سختی از مرزهای لهستان دفاع میکرد اما پس از آن دوران پادشاهی ووادیسواف چهارم واسا نافرجام بود و منجر به کنارهگیری او شد.
انتخاب ژان سوم سوبیسکی به پادشاهی لهستان موجب بهبود وضعیت شد. او که یک فرمانده نظامی با تجربه بود توانست در نبرد وین در سال ۱۶۸۳ امپراتوری عثمانی را شکست دهد. سالهای بعد اما دوران چندان خوبی برای پادشاهی مشترکالمنافع لهستان-لیتوانی نبود. دوران طولانی حکومت ناکارآمد دودمان ویتین پادشاهی لهستان را زیر نفوذ زاکسن و امپراتوری روسیه برد. علاوه بر این، دشمنیهای گوناگون با اشرافیان (شلختا)شورشی در زمان استانیسلاو لیزینسکی پادشاهی لهستان را به شدت تضعیف نمود تا آنکه در زمان استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی که پادشاهی روشنفکر اما ضعیف بود لهستان تجزیه شد. آخرین فرمانروای لهستان فردریک آگوستوس اول دوک ورشو بود که تلاش کرد بار دیگر لهستان را به وجود آورد. پس از جنگهای ناپلئونی تجزیه لهستان قطعی و این کشور میان سه قدرت پروس، اتریش و روسیه تزاری تقسیم شد. هنگام تاسیس دوباره کشور لهستان در سال ۱۹۱۸ میلادی پادشاهی در این کشور منحل و یک جمهوری پارلمانی به نام جمهوری دوم لهستان به وجود آمد.