From Wikipedia, the free encyclopedia
فرونشست زمین (Land Subsidence) اصطلاحی عمومی است که اشاره به حرکت عمودی و رو به سمت پایین سطح زمین دارد و میتواند توسط فرایندهای طبیعی، فعالیتهای انسانی یا هردوی آنها رخ دهد. وجه تمایز فرونشست زمین با حرکتهای تودهای[1] در این است که در فرونشست زمین حرکت افقی کمی یا هیچ حرکت افقی در سطح زمین رخ نمیدهد.[2][3]
نمونه فرایندهایی که منجر به فرونشست زمین میشوند:
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بیرویهٔ آب زیرزمینی رخ میدهد، فرونشست زمین[4] (land subsidence) است. نشست زمین در آبخوانهای محصور و نیمه محصور که از مواد آبرفتی تحکیم نشده یا نیمه تحکیم شده تشکیل یافته باشند بیشتر دیده میشود. در اثر برداشت آب زیرزمینی و بیرون آمدن آب از منافذ امکان متراکم شدن مواد تا عمق ۳۰۰ متر فراهم میگردد و هرچه بیشتر برداشت شود، تراکم مواد بیشتر خواهد بود.
نشست زمین باعث ایجاد شکافهای عمیق در سطح زمین، کج شدن لولههای چاه، خرابی ساختمانها و لوله زایی چاهها میگردد. لوله زایی به پدیدهای گفته میشود که در آن به دلیل نشست زمین قسمتی از لوله چاه به خارج از سطح زمین رانده میشود.[5]
طبق تحقیق سال ۲۰۲۴ رتبهبندی فرونشست طبق سه معیار میانگین، وسعت و جمعیت به شرح زیر اعلام شده است:[6]
پنج کشور نخست از نظر بیشترین میانگین فرونشست زمین، به ترتیب شامل فیلیپین، ایران، کاستاریکا، اندونزی و ازبکستان هستند.
پنج کشور نخست از نظر بیشترین وسعت مناطق تحت تأثیر فرونشست زمین، شامل چین، اندونزی، ایران، هند و پاکستان هستند.
پنج کشور نخست از نظر بیشترین جمعیت در خطر فرونشست زمین، شامل هند، چین، اندونزی، پاکستان و بنگلادش هستند.
محققان هشدار دادند از آنجایی که فرونشست زمین بیشتر از همه تحت تأثیر کاهش ذخایر آب زیرزمینی است، کشاورزی به روش «غرقابی» یا بدون تغییر الگوی کشت مناسب اقلیم هر کشور به تشدید این بحران دامن میزند لذا ترسیم یک نقشه راه توسط دولتها و کشاورزان برای انطباق شیوههای آبیاری و انتخاب محصول کشاورزی متناسب با اقلیم و ذخایری آبی هر منطقه ضروری است.
فرونشست زمین در یک میلیون هکتار از دشتهای ایران روی داد رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در جمع خبرنگاران مسائل و معضلات منابع طبیعی کشور را تشریح کرد. خداکرم جلالی به وضعیت نگرانکننده منابع آبی کشور اشاره کرد و گفت که بیلان منفی آبهای زیرزمینی کشور باعث فرونشست یک میلیون هکتار از عرصههای کشور در مناطق مختلف شده است. نتیجه مدیریت غلط منابع آبی و پیامدهای ناگوار آن بهویژه حفر چاههای مجاز و غیرمجاز هر روز آشکارتر میشود؛ وقتی بیهیچ ضابطه و معیاری چاه عمیق و نیمهعمیق حفر میشود تا کشاورزی ناپایدار توسعه یابد، آبخوانها خالی میشود، سطح آبهای زیرزمینی پایین میرود و در نتیجه ۲۳۰دشت حاصلخیز کشور دچار بحران میشود.[7]
در سال ۱۴۰۰، سازمان اینتل لب فرونشست زمین در پیرامون تهران را همانند «بمب ساعتی» دانست و اعلام شد که تهران با سالی ۳۶ سانتیمتر، رکورددار فرونشست زمین در سراسر جهان است و افت سطح آبهای زیرزمینی تهران از چراییهای این مشکل دانسته شد.[8] به دلیل خشکسالی چه در سطح و چه در زیر سطح زمین، زمین فرونشست میکند.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.