فروردگان
From Wikipedia, the free encyclopedia
جشن فروردگان یا جشن هَمَسپَثمَئِدَیَه (Hamaspathmaêdayah) یا همسپتمدم نام جشنی بوده که به مدت ده روز، در روزهای پایان سال برگزار میشدهاست.[1] این جشن در دوران باستان، جشن فروهرها یا روان درگذشته بود.[2] زرتشتیان طبق اصول مذهبی خود معتقدند که در این ایام ارواح نیاکانشان از آسمان فرود آمده و به بازماندگان خود سرکشی نموده و برای آنان از درگاه خدا درخواست سرور و شادمانی و نیکبختی و تندرستی مینمایند.[3]
نام این جشن را پارسیان هند موکتاد و زرتشتیان ایران فروردگان میگویند (( هردوت ( مورخ یونانی ) اما نام این جشن را به گونه تی کتا[به معنی شکوه] آورده است)) ولی هردو دسته این جشن را از روز ۲۹ اسفند در روزهای پنجگانه کبیسه که به نام «پنجه دزدیده» معروف است جشن میگیرند. سال در ایران باستان به دوازده ماه سی روزه و پنج روز که پنجه دزدیده یا اندرگاه نامیده میشد، تقسیم میگردید.[3]
این روزها را پارسیان هند و زرتشتیان ایران به منظور گرامیداشت فرورهای پاکان و ارواح مقدس نیاکان و گذشتگان خویش جشن مفصلی گرفته و با تشریفات خاص مذهبی این رسم را برگزار مینمایند. برپایه مندرجات کتاب بندهش در این روزها تمام ارواح گذشتگان به خانههای خود بازگشت نموده و در میان خویشاوندان و فرزندان و بازماندگان خود بهسر میبرند.[3]
ایرانیان پیشین بر این باور بودند که بایستی در این روزها پذیرایی شایانی از ارواح نیاکان خود بنمایند. زرتشتیان کنونی نیز مانند پدران و مادران و نیاکان خود این روزها را به نام فروردگان) یا پروردگان جشن میگیرند و خانه را آب و جاروب کرده و همه نوع گل - سبزی و ظرفی آب تمیز و مجمری آتش که پیوسته با عود و عنبر و صندل میسوزد حاضر مینمایند و به خواندن دعای معروف به فروردین یشت که مخصوص فرورهای پاکان عالم است مشغول و به تمام ارواح گذشتگان درود میفرستند و آنها را به خانه خود دعوت میکنند.[3]
در فروردین یشت، فرگرد چهل، در این باره چنین آمده است:
- «فروهرهای مقدس و نیک و توانای پاکان را میستاییم که در هنگام آخرین جشن فصلی سال از آرامگاههای خویش پرواز نموده در
مدت ده شب و روز پی در پی در اینجا بسر ببرند.»
ابوریحان بیرونی درباره این جشن چنین مینویسد:
- ایرانیان در اوقات فروردگان در اتاق مرده و بالای بام خانه، در فارس و خوارزم، برای پذیرایی ارواح غذا میگذارند و بوی خوش بخور میکنند.»
این آیین در بین زرتشتیان یزد و کرمان نیز معمول است و درین ایام همه گونه خوراکی و تنقلات و شیرینی و میوه برای پذیرایی ارواح در منازل خود و در محل مخصوص میگذارند.
پارسیان هند مدت ۱۸ روز را اختصاص به احترام فروهرهای نیاکان خود داده یعنی از روز بیست و ششم اسفند تا آخرین روز کبیسه و به اضافه هشت روز از روزهای سال نو مخصوص برای اجرای این جشن میباشد. اما ایرانیان باستان و زرتشتیان کنونی ایران این جشن را در مدت ده روز میگرفتهاند و در این مدت همگان به نماز و ستایش و داد و دهش و پرهیزگاری اشتغال داشتهاند و اکنون نیز چنین است.[3]