فرجام‌شناسی اسلامی

فرجام‌شناسی اسلامی به شناخت رویدادهای پیش از پایان دنیا، روز قیامت، دلیل پیدایش جهان، و درک معنی و هدف تاریخ می‌پردازد. اسلام تأکید ویژه‌ای بر موضوع فرجام‌شناسی دارد، نه‌تنها به خاطر اینکه خود را آخرین دین آسمانی می‌داند، بلکه به خاطر اینکه سیر تاریخ را با معنی و انسان را در قبال اعمالش مسئول می‌داند. محققان امروزی معتقدند فرجام‌شناسی اسلامی به این موضوع اشاره دارد که سرانجام جهان با تکامل جهان و پیروزی حق بر باطل پایان می‌یابد.^[1] قرآن بر حتمی بودن رستاخیز، حسابرسی در روز قیامت، و جدا شدن ابدی نیکوکاران از بدکاران تأکید دارد. در روز قیامت مردم براساس اعتقادشان به خدا، قبول وحی نازل‌شده، و کارهایشان قضاوت خواهند شد. مرحله‌ای بینابین به نام برزخ نیز توسط مفسران متأخر در نظر گرفته می‌شود.^[2]

محمد در بهشت توسط نقاش ناشناس فرانسه پاریس

پیش از رستاخیز روزهای سخت آخرالزمان رخ خواهند داد که در این دوره، حیله‌گر بزرگ، دجال، ظهور خواهد کرد. گرچه، همانند مهدی موعود، در قرآن از دجال نام برده نشده است، در احادیث به وفور در مورد او و مهدی بحث شده است. مهدی ظهور خواهد کرد تا عدالت را به جهان بیاورد و همهٔ جهان، اسلام را بپذیرند. مرگ مهدی پیش از رستاخیز باعث ناآرامی و عدم قطعیت خواهد شد.^[3]

شخصیت آخرالزمانی اسلام، مهدی، بیشتر در فصل‌هایی از کتاب‌های احادیث با نام «فِتَن» (فتنه‌ها) توصیف شده است. برای بیشتر اهل سنت ظهور مهدی به‌طور خاص با تغییرات اجتماعی وسیع توصیف نشده؛ ولی در طول تاریخ هرگاه جنبشی به این قضیه نیاز داشت آن را تبلیغ می‌کرد. علاوه بر جنبه‌های وحشت‌برانگیز در فرایند ظهور مهدی، در هر دو مذهب سنی و شیعه، دوره‌ای در زمان حکومت مهدی توصیف شده که در آن جهان به شرایط ایده‌آل خود می‌رسد.^[4]

مسئلهٔ رستگاری غیرمسلمانان نیز با توجه به آیه‌ای از قرآن که می‌گوید: «و هر که دینی غیر از اسلام برگزیند، هرگز از او پذیرفته نشود و او در آخرت از زیانکاران است.»^[5] در میان متفکران اسلامی مطرح است. به عنوان مثال، غزالی رستگاری را برای غیر مسلمانانی که اسلام به درستی به آنان ابلاغ نشده و آنان با ارادهٔ خویش آن را رد نکرده باشند ممکن می‌داند.^[6]

پانویس

1. Hermansen, Eschatology, 308–324.
2. Esposito, “Eschatology”, ODI.
3. Esposito, “Eschatology”, ODI.
4. Hermansen, Eschatology, 308–324.
5. قرآن، آل‌عمران ۸۵. ترجمهٔ بهرام‌پور
6. Hermansen, Eschatology, 308–324.

منابع

• Hermansen, Marcia (2008). "Eschatology". The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology (به انگلیسی). Cambridge University Press: 308–324. Retrieved 2014-05-26.
• Esposito, John, ed. (2003). "Eschatology". The Oxford Dictionary of Islam (به انگلیسی). Oxford University Press. Retrieved 2014/05/26. {{cite encyclopedia}}: Check date values in: |تاریخ بازبینی= (help)

جستارهای وابسته

• آخرالزمان از دیدگاه شیعیان

پیوند به بیرون

• Smith, Jane I.. "Eschatology." Encyclopaedia of the Qurʾān. General Editor: Jane Dammen McAuliffe, Georgetown University, Washington DC. Brill Online, 2014.
• Chittick, William C. (2007). "Muslim Eschatology". Oxford Handbooks Online (به انگلیسی). Oxford University Press. Retrieved 2014-05-26. {{cite journal}}: Unknown parameter |ماه= ignored (help)