عینی‌گرایی (فلسفه)

عینی‌گرایی (به فرانسوی: Objectivité) بی‌طرفی محقق در فرایند تحقیق و دوری از ارزش‌ها و گرایش‌های فردی در بازگویی و واکاوی رویدادها است.^[1] ناظر عینیت‌گرا کوشش می‌کند تا جهان را مستقل از ذهن خود مشاهده کند و بر این باور است که، فقط و فقط یک حقیقت جدای از نحوهٔ برداشت و تفکر انسان وجود دارد.

در میان فلاسفه ایرانی ابن سینا و ملاصدرا با دو دیدگاه متفاوت به نحوهٔ شناخت عینی انسان از جهان پرداخته‌اند.^[2]

دوگونهٔ متفاوت در شناسایی با توجه به ذات منظره وجود دارد، که هرکدام از این دو رده می‌توانند با توجه به ناظر یا ناظران شناسا عینی یا ذهنی باشند:^[3]

پدیده مستقل از ذهن انسان مانند شیء خارجی و ویژگی‌های آن و رویدادها
1. استقلال علّی:^[4] فرایند شکل‌گیری پدیده مستقل از ذهن بشری است. مانند کرهٔ زمین
2. استقلال جوهری:^[5]
3. استقلال شناختی:^[6] مستقل از حالات معرفت‌زای انسان‌ها است.
  1. عینیت‌گرایی حداقلی:^[7] درستی وابسته به نظر اجتماعی از افراد است.
  2. عینیت‌گرایی معتدل:^[8] درستی وابسته به نظر اجتماعی از افراد در شرایط ایدئال و مناسب است.
  3. عینیت‌گرایی شدید:^[9] درستی هرگز وابسته به نظر اجتماعی از افراد نیست.
دانش، باور، حکم، نظریه، جمله و بازنمایی ذهنی:
1. نظریه‌های قائل به اجماع^[10] یا بین‌الاذهانی:^[11]
  1. بالفعل:^[12] گزاره به میزان اتفاق نظر عینی و به میزان اختلاف نظر ذهنی است.
    1. عینیت‌گرایی حداقلی:
    2. عینیت‌گرایی معتدل:
    3. عینیت‌گرایی شدید:
  2. خلاف واقع:^[13] گزاره به میزان اتفاق نظر انسان‌های عاقل عینی است.
2. نظریه‌های اشاره‌ای و ارجاعی:^[14] گزاره از زبان اول شخص دربارهٔ خودش عینی نیست، ولی همان گزاره از زبان سوم شخص دربارهٔ او دارای عینیت است.
3. نظریه‌های فراباز نمایانه:^[15]
4. نظریه‌های قائل به تطابق:^[16]

[1]
عضدانلو، حمید (۱۳۸۴). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. نی.
[2]
مجتبی جلیلی مقدم، حسین معصوم (۱۳۹۲). «امکان معرفت عینی به عالم خارج در فلسفهٔ ابن سینا و صدرالمتألهین» (PDF). فصلنامه علمی-پژوهشی آیین حکمت شمارهٔ مسلسل ۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.^{^{[پیوند مرده]}}
[3]
مجید ملایوسفی (۱۳۸۳). «مسألهٔ عینیت پیشینهٔ تاریخی و وجوه فلسفی» (PDF). نامهٔ حکمت شمارهٔ ۴. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷.
[4]
causal independence
[5]
constitutional independence
[6]
cognitive independence
[7]
minimal objectivism
[8]
modest objectivism
[9]
strong objectivism
[10]
consensus theories
[11]
intersubjective
[12]
actual
[13]
counterfactual
[14]
indexical theories
[15]
metarepresentational theories
[16]
correspondence theories

این یک مقالهٔ خرد فلسفه است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] [1]
عضدانلو، حمید (۱۳۸۴). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. نی.

[2] [2]
مجتبی جلیلی مقدم، حسین معصوم (۱۳۹۲). «امکان معرفت عینی به عالم خارج در فلسفهٔ ابن سینا و صدرالمتألهین» (PDF). فصلنامه علمی-پژوهشی آیین حکمت شمارهٔ مسلسل ۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.^{^{[پیوند مرده]}}

[3] [3]
مجید ملایوسفی (۱۳۸۳). «مسألهٔ عینیت پیشینهٔ تاریخی و وجوه فلسفی» (PDF). نامهٔ حکمت شمارهٔ ۴. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷.

[4] [4]
causal independence

[5] [5]
constitutional independence

[6] [6]
cognitive independence

[7] [7]
minimal objectivism

[8] [8]
modest objectivism

[9] [9]
strong objectivism

[10] [10]
consensus theories

[11] [11]
intersubjective

[12] [12]
actual

[13] [13]
counterfactual

[14] [14]
indexical theories

[15] [15]
metarepresentational theories

[16] [16]
correspondence theories

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

عینی‌گرایی (فلسفه)

Wikiwand in your browser!

عینی‌گرایی (فلسفه)

Wikiwand in your browser!

شناخت

جستارهای وابسته

منابع