عملگر نردبانی
From Wikipedia, the free encyclopedia
در جبر خطی و مکانیک کوانتومی، عملگر بالابرنده (به انگلیسی: raising operator) یا عملگر پایینآورنده (به انگلیسی: lowering operator) که در مجموع عملگر نردبانی (انگلیسی: Ladder operator) خوانده میشوند عملگرهایی هستند که ویژهمقدار یک عملگر دیگر را افزایش یا کاهش میدهند. گاهی در فیزیک این عملگرها عملگر خلق و عملگر فنا نیز خوانده میشوند. از مشهورترین کاربردهای این عملگرها در مکانیک کوانتومی میتوان به تحلیل نوسانگر هماهنگ کوانتومی و تکانه زاویهای اشاره کرد.
اولین بار دیراک این عملگرها را ابداع و از این روش برای تحلیل تکانهی زاویهای و نشان دادن اینکه عدد کوانتومی تکانهی زاویهای کل باید مضربی از باشد استفاده کرد.[1]