عقل فعال
From Wikipedia, the free encyclopedia
عقل فعال (به یونانی: xδημιουργός) (به لاتین: demiurgus) یکی از عقول عشره است.
حکما براساس دلایلی معتقدند که در باطن جهان، موجودی واسطه قرار دارد که هم به ذات خود، شعور دارد و خویش را درک میکند و هم به علت خویش و هم به معلولات خود. این موجود در هیچ ماده و جسمی حلول ندارد و به هیچ پیکری تعلق ندارد. فوق زمان و مکان است. از مبدأ خویش فیض میگیرد و به جهان میرساند. تمام ادراکها و شعورها و قدرتهای این جهان به فیض و مدد اوست و نظر به اینکه خود آگاه و غیر ماده است، عقل نامیده میشود و چون واسطه فیض بین مبدأ کل و جهان است و نیرویی فعال است آن را «عقل فعال» میخوانند.[1] برخی عقل فعال را یکی از مفاهیمی که از خدا طرح شده دانستهاند.[2][3] اما در فلسفه اسلامی، عقل فعال، عقل دهم در سلسله عقول طولی است. این عقل فیض دهنده و واسطه در فیض به موجودات است و عقول و نفوس انسانی را از قوه به فعل در میآورد و صورتها را به اشیاء و مواد میبخشد و نفوس را از مرتبه هیولائی به کمال مستفاد خود میرساند.[4] عقل فعال همان ملک وحی و رو ح القدس یعنی جبرائیل آمین می باشد