شیخ خزعل
حکمران خرمشهر و رئیس قبیلهٔ بنیکعب در خوزستان (۱۸۶۳–۱۳۱۵/۱۹۳۶) / From Wikipedia, the free encyclopedia
شیخ خَزْعَل یا خَزْعَل الکَعبی (زادهٔ ۱۲۴۲ خورشیدی برابر با ۱۸۶۳ میلادی – درگذشتهٔ ۱۴ خرداد ۱۳۱۵ برابر با ۱۹۳۶ میلادی[1]) حکمران خرمشهر (محمره) در زمان ایران قاجاری و رئیس قبیلهٔ بنیکعب در خوزستان بود. وی پس از به قتل رساندن برادرش مزعل به ریاست این قبیله رسیده بود.[2] خزعل به نصرتالملک، معزالسلطنه، سردار اقدس و سردار ارفع ملقب بود و رتبهٔ امیرتومانی و سپس امیرنویانی داشت.[3]
خزعل کعبی | |
---|---|
معزالسلطنه، سردار اقدس، حکمران محمره (خرمشهر) | |
حاکم خرمشهر، شیخ بنی کعب | |
سلطنت | ژوئن ۱۸۹۷ - آوریل ۱۹۲۵ |
پیشین | شیخ مزعل |
زاده | ۱۸ اوت ۱۸۶۳ ولایت بصره، امپراتوری عثمانی[نیازمند منبع] |
درگذشته | ۲۴ مهٔ ۱۹۳۶ (۷۲ سال) تهران، ایران |
آرامگاه | |
فرزند(ان) | نظام عامری فرید خزعل (نوه) |
پدر | شیخ جابرخان |
مادر | نورا خانم |
نام شیخ خزعل، در زمانی که بیشترین قدرت را به دست آورده بود به عنوان حاکم محمره ثبت گردیدهاست. حاکم اسمی خوزستان و اهواز در آن زمان حشمتالدوله شاهزاده قاجار بود، که در شوشتر و اهواز اقامت داشت. با وجود حضور این شاهزاده قاجار به عنوان حاکم خوزستان و نیز سرهنگ رضاقلی خان ارغون فرمانده سپاه قاجاری خوزستان،[4] سلطه سردار اسعد بختیاری، برادران و عموزادگان وی، که از پشتیبانی طوایف بختیاری و سواران مسلح ایل بختیاری برخوردار بودند، آنقدر زیاد بود که بر اساس اسناد و مدارک، کلیه قراردادهایی که میان دولت قاجار و شرکت نفت ایران و انگلیس منعقد میشد، بهطور موازی، از طرف نمایندگان شرکت، با هیئتی از سران ایل بختیاری نیز به امضاء میرسید. حتی قرارداد احداث جاده اهواز به اصفهان را نیز سردار اسعد بختیاری و نه حشمتالدوله که در اهواز بود، امضا نمودهاست.[5][6]
خزعل در سال ۱۲۸۰ به جای برادرش شیخ مزعل که به دست او به قتل رسیده بود، از طرف مظفرالدینشاه با درجهٔ امیرتومانی و لقب معزالسلطنه به حکمرانی محمره و سرحد داری آنجا تعیین گردید. در نهایت، در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۱۵ وی که تحت مراقبت شدید شهربانی قرار داشت درگذشت.[7]
خزعل کعبی در یکی از مکاتباتش با سردار بختیاری این سلطه و فرمانبرداریاش را از حاکم خوزستان و سردار بختیاری آشکار مینماید:
خدمت حضرت آقای صمصام السلطنه [بختیاری] دامت شوکته، عرض ارادت دارم و از سلامت وجود مبارک استعلام مینمایم، انجمن ولایتی (محمره) تشکیل، گمرک (منطقه محمره و حویزه[8]) ضبط که وجوهات به تهران نرود. جهاز مظفری دولتی هم در محمره توقیف دارم، اگر لازم بدانند … خدمت جنابان آجل آقای سالار حشمت و منتظم الدوله دام اقبالهما عرض ارادت دارد. حاجی رئیس به عرض عبودیت حاضر، فرمایشات مترصد است. ۷ ربیعالاول ۱۳۲۷ه. ق، خزعل.[9]