شاهرخشاه
از پادشاهان دودمان افشاریان / From Wikipedia, the free encyclopedia
شاهرُخمیرزا یا شاهرخشاه (۱۷۳۴ – ۱۷۹۶ میلادی) چهارمین پادشاه از دودمان افشاری بود که از ۱۷۴۸ تا ۱۷۴۹ میلادی حکومت کرد. او پس از آن، از ۱۷۵۰ تا ۱۷۹۶ فقط حاکم خراسان بود. شاهرخ بزرگترین فرزند رضاقلی میرزا، ولیعهد نادرشاه، و نوهٔ دختری شاه سلطان حسین بود.
شاهرخشاه | |||||
---|---|---|---|---|---|
شاه ایران از دودمان افشار | |||||
سلطنت | ۱۷۴۸ – ۱۷۴۹ میلادی ۱۱۶۱–۱۱۶۳ قمری | ||||
تاجگذاری | ۸ شوال ۱۱۶۱ قمری ۱ اکتبر ۱۷۴۸ میلادی | ||||
پیشین | ابراهیمشاه | ||||
جانشین | شاه سلیمان دوم (سرنگونی ایران افشاری) | ||||
فرمانروای خراسان | |||||
سلطنت | ۱۷۵۰–۱۷۹۶ میلادی | ||||
زاده | ۱۵ شوال ۱۱۴۶ قمری ۲۱ مارس ۱۷۳۴ میلادی مشهد، ایران | ||||
درگذشته | ۱۷۹۶ میلادی دامغان، ایران | ||||
همسر(ان) | گوهرشاه خانم سعادت خاتون | ||||
| |||||
دودمان | افشاری | ||||
پدر | رضاقلی میرزا افشار | ||||
مادر | فاطمهسلطان بیگم |
عناوین شاهرخشاه افشار | |
---|---|
عنوان مرجع | «ظلالله هست سلطانِ برِ سلاطینِ جهان شاهِ شاهان شاهِ جهان شاهرخشاه صاحبقران شاهنشاهِ ایران.»[1] |
احمدشاه ابدالی که مرد مدبری بود، بعد از تحکیم پایههای سلطنتش عزم تسخیر هند را کرد؛ چون شهرهای مهم سیستان تحت سلطه مغولیه هند بود. وی آن شهرها از جمله کابل را تا دهلی فتح کرد. بعد از آن متوجه خراسان (یکی دیگر از ایالتهای فلات ایران) شد و شهرهای مهم خراسان، از جمله هرات، مرو و بلخ را که در سیستان (یکی دیگر از ایالتهای فلات ایران) پایهگذاری کرده بود، ضمیمه کشورش ساخت. او نیشابور را نیز اشغال کرد، اما به دلیل احترامی که به نادر افشار داشت، آن را به پسر نادرشاه واگذار کرد.[2]
پس از کشتهشدن نادرشاه در ۱۷۴۷، عادلشاه، برادرزادهٔ نادر، به تخت پادشاهی نشست. وی تمام فرزندان و بازماندگان نادر، به استثنای شاهرخ، را کشت. علت در گذشتن از شاهرخ زیبایی بی نظیر او بود که دختر عادل را عاشق او کرده و تهدید به خودکشی در صورت قتل شاهرخ کرده بود. عادلشاه یک سال حکومت کرد تا اینکه برادرش ابراهیم شاه او را کنار زد. ابراهیمشاه نیز برکنار شد و شاهرخ جوان جای او را گرفت ولی او چندان خوشاقبال نبود چرا که پس از مدتی کوتاه به خاطر شورشی در مشهد دستگیر و نابینا شد ولی دوباره نجات یافت و با حالت کوری تا آغاز حکومت آقامحمدخان قاجار به حکومت محدود و ظاهری خود در مشهد ادامه داد. در سال ۱۱۶۳ ه.ق سپاه ۵۰ هزار نفری افشاریه در جنگ کهیز از سپاهیان تحت امر علیمردان خان بختیاری که از سرداران نادرشاه بود شکست خوردند و اصفهان به دست بختیاریها افتاد. در سال بعد نیز نیروهای ۱۲ هزار نفری افشاریه در منطقهٔ کامفیروز فارس از بختیاریها به فرماندهی علیمردان خان شکست خوردند و فارس و بندرها خلیج فارس نیز به تصرف بختیاریها درآمد و مناطق تحت تسلط افشاریان به خراسان محدود شد. وی سرانجام به خاطر شکنجههای آقامحمدخان که برای فاش کردن جواهرات نادری صورت گرفت، در مسیر تبعید به تهران در دامغان درگذشت.