سد نارک

سد نارَک (به سیریلیک: Нерӯгоҳи обии Норак که به فارسی «نیروگاه آبی نارک» نوشته می‌شود) یک سدی خاکی بر روی رود وخش در کشور تاجیکستان است.

سد نارک
سد نارک
موقعیت سد نارک در تاجیکستان
محل	نارک، مرز ولایت ختلان و ناحیه‌های تابع جمهوری، تاجیکستان
مختصات	۳۸°۲۲′۱۸″ شمالی ۶۹°۲۰′۵۳″ شرقی
کاربری	انرژی
وضعیت	عملیاتی
آغاز ساخت	۱۹۶۱
گشایش	۱۹۷۲–۱۹۸۰
مالک(ـان)	برق تاجیک
سد و سرریزها
بر روی رود	رود وخش
بلندی	۳۰۰ متر (۹۸۰ فوت)[1][2][3]
طول تاج	۷۰۰ متر (۲٬۳۰۰ فوت)
مخزن
نام مخزن	مخزن نارک
حجم کل مخزن	۱۰٫۵۰۰ کیلومتر مکعب (۸٬۵۱۲٬۰۰۰ جریب فوت)
مساحت مخزن	۹۸ کیلومتر مربع (۳۸ مایل مربع)
نیروگاه
گرداننده(گان)	برق تاجیک
تاریخ راه‌اندازی	آغازین: ۱۹۷۲–۱۹۷۹ بازسازی: ۱۹۸۸
گونه	قرارداری
توربین‌ها	۹ توربین فرانسیس ۳۳۵ مگاواتی
گنجایش اسمی	۳٬۰۱۵ مگاواتی

این سد با داشتن ۳۰۰ متر بلندا، تا سال ۲۰۱۲ بلندترین سد در جهان بود.^[4][5][6]

ساخت

سکه تترادراخما دوره اوتیدم دوم (۱۸۵–۱۸۰ پ‌م) که در زمان ساخت و ساز سد کشف شد.

سد نورک توسط اتحاد جماهیر شوروی بین سال‌های ۱۹۶۱ و ۱۹۸۰ ساخته شد. این سد به‌طور منحصربه‌فردی ساخته شده‌است، با هسته مرکزی سیمانی که مانع نفوذ آب به ساختمان پر از سنگ و خاک به ارتفاع ۳۰۰ متر (۹۸۰ فوت) می‌شود.^[1][2][3] حجم سد ۵۴ میلیون مترمکعب است. این سد شامل نه واحد تولید برق آبی است که اولین فاز آن در سال ۱۹۷۲ و آخرین در سال ۱۹۷۹ راه اندازی شد.^[2] تخمین زده می‌شود که ۵۰۰۰ نفر از منطقه پشت سد جابه‌جا شده‌اند.^[7]

این سد در تنگه ای عمیق در امتداد رودخانه وخش در غرب تاجیکستان، در حدود ۷۵ کیلومتر (۴۷ مایل)شرق پایتخت این کشور، دوشنبه واقع شده‌است. شهری در نزدیکی سد نیز به نام نورک احداث شد تا محل اقامت مهندسان و سایر کارگران شاغل در نیروگاه سد باشد.

منابع

1. "History of Nurek Dams". Canadian Induced Seismicity Research Group. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 10 January 2015.
2. "Open Joint Stock Holding Company "Barki Tajik"" (به تاجیکی). Ministry of Energy of the Republic of Tajikistan. Archived from the original on 21 October 2007. Retrieved 10 January 2015.
3. Jansen, Robert B. (1988). Advanced Dam Engineering for Design, Construction, and Rehabilitation. Springer Science & Business Media. p. 744. ISBN 0-442-24397-9.
4. «Open Joint Stock Holding Company "Barki Tajik"». Ministry of Energy of the Republic of Tajikistan. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۵. از پارامتر ناشناخته |لغة= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |حالة النشانی= صرف‌نظر شد (کمک)
5. Jansen، Robert B. (۱۹۸۸). Advanced Dam Engineering for Design, Construction, and Rehabilitation. Springer Science & Business Media. ص. ۷۴۴. شابک ۰-۴۴۲-۲۴۳۹۷-۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۲-۰۸.
6. Ghasimi، Reza (۱۹۹۴). Tajikistan. The International Bank for Reconstruction. صص. ۱۳۸. شابک ۰-۸۲۱۳-۳۱۰۵-۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۲-۰۸.
7. Sodiqov, Alexander (2013). "From Resettlement to Conflict: Development-Induced Involuntary Displacement and Violence in Tajikistan". In Heathershaw, John; Herzig, Edmund (eds.). The Transformation of Tajikistan: The Sources of Statehood. New York, MY: Routledge. pp. 49–65. ISBN 978-1-135-69760-0.

• سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد(فائو)
• ویکی‌پدیای انگلیسی (دسترسی ۹ ژوئیه ۲۰۰۷)