تشکیلات مشبک

ساختار شبکه‌ای یا تشکیلات مشبک (به انگلیسی: Reticular formation) ساختار بزرگی و شبکه‌ای از مدارهای عصبی است که از ساقه مغز به تالاموس، واقع در پیش مغز آغاز و از برخی سازه‌های واقع شده در هستهٔ مرکزی عبور می‌کنند.^[2] این تشکیلات هستههای بسیاری را (بیشتر از ۹۰ هسته) در خود جای داده‌است. ساختار مشبک به وسیلهٔ شبکهٔ به هم پیوستهٔ نورون‌ها و زائده‌های دندریت و اکسون پیچیده، شناخته می‌شود. این ساختار به کنترل شدت پاسخ‌ها و متعادل کردن میزان تأثیری که هر محرک ورودی بر دیگر اندام‌های مغزی خواهد داشت، نظارت می‌کند.^[3] میزان بر انگیختگی کل سیستم عصبی به وسیله ساختار مشبک تنظیم می‌شود و این توانایی در تعیین سطح برانگیختگی موجودات زنده، توسط ساخت شبکه‌ای مغز میانی، در توجه و خواب از اهمیت بسیاری برخوردار است. تشکیلات مشبک در توانایی تمرکز حواس روی یک محرک ویژه نقش دارد. تمامی گیرنده‌های حسی، دارای فیبرهای عصبی هستند که به دستگاه مشبک پیام می‌رسانند. این سیستم به صورت فیلتر عمل می‌کند. به برخی پیامهای حسی اجازه داده می‌شود تا به کورتکس مغزی بروند و جلوی برخی دیگر را می‌گیرند. هسته‌های سجافی (رافه) و لوکوس سیرولئوس که هر دو در تشکیلات تورینه ای قرار دارند در راه اندازی مراحل خواب و رؤیا شرکت دارند.^[4]

ساخت شبکه‌ای
بخش بالایی پل مغز که ساختار مشبک در سمت چپ آن مشخص شده‌است.[1]
بخش تراورس بصل النخاع در وسط پیاز مغز
جزئیات
شناسه‌ها
لاتین	formatio reticularis
MeSH	D012154
نورونیمز	1223
شناسه نورولکس	nlx_143558
TA98	A14.1.00.021 A14.1.05.403 A14.1.06.327
TA2	5367
FMA	77719

دستگاه فعال‌کننده مشبک

مقالهٔ اصلی: دستگاه فعال‌کننده مشبک

سیستم فعال کننده مشبک (ARAS) مسئول حالت بیداری پایدار است. این بخش اطلاعات را از گیرنده‌های حسی با روش‌های مختلف دریافت می‌کند که از طریق مسیرهای اسپینورتیکولار و اعصاب جمجمه (عصب سه قلو، مسیرهای چند وجهی، عصب بویایی، عصب بینایی، عصب دهلیزی و مسیرهای تک وجهی) منتقل می‌شود.^[5] این مسیرها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق ستون میانی هسته‌های تشکیل شبکه (هسته‌های مغناطیسی و هسته‌های مشبک تگمنتوم پونتین) به تالاموس می‌رسند. سیستم فعال کننده شبکه ای از قسمت پشتی مغز میانی خلفی و پل مغزی شروع می‌شود، تا دی انسفالون ادامه می‌یابد و سپس به دو قسمت تقسیم می‌شود و به تالاموس و هیپوتالاموس می‌رسد و سپس به قشر مغز می‌ریزد.^[6] برآمدگی تالاموس تحت سلطه نورون‌های کولینرژیک است که از هسته تگمنتال پدانکولوپونتین پونز و مغز میانی (PPT) و هسته تگمنتال لاترودورسال پونز و هسته‌های مغز میانی (LDT) منشأ می‌گیرند. برجستگی هیپوتالاموس شامل نورون‌های نورآدرنرژیک لوکوس سرولئوس (LC) و نورون‌های سروتونرژیک هسته‌های رافه پشتی و میانی (DR) است که از هیپوتالاموس جانبی عبور کرده و به آکسون‌های هسته توبرو پستانی هیستامینرژیک (TMN) می‌رسند و با هم یک مسیری که به جلوی مغز، قشر مغز و هیپوکامپ گسترش می‌یابد.^[7] برانگیختگی قشری همچنین از نورون‌های دوپامینرژیک جسم سیاه (SN)، ناحیه تگمانتی شکمی (VTA) و ناحیه خاکستری دور قناتی (PAG) بهره می‌برد. تعداد کمتری از نورون‌های کولینرژیک پونز و مغز میانی، برجستگی‌هایی را به سمت جلوی مغز در امتداد مسیر شکمی ارسال می‌کنند و تالاموس را دور می‌زنند.^[8]

نگارخانه

• 
  سیستم فعال کننده مشبک صعودی. که ساخت مشبک در مرکز آن مشخص شده‌است.
• 

پانویس

1. Gray, Henry. "FIG. 701: Henry Gray (1825-1861). Anatomy of the Human Body. 1918". Bartleby.com. Archived from the original on 2018-04-21. Retrieved 2019-09-12.
2. Iwańczuk W, Guźniczak P (2015). "Neurophysiological foundations of sleep, arousal, awareness and consciousness phenomena. Part 1". Anaesthesiol Intensive Ther. 47 (2): 162–167. doi:10.5603/AIT.2015.0015. PMID 25940332.
3. نیل آر کارلسون. روان‌شناسی فیزیولوژیک. ترجمهٔ مهرداد پژهان.
4. ادوارد دی اسمیت. سوزان نولن. باربارا ل فردریکسون. جفری ل لافتوس. داریل ج بم. استیفن مارن. زمینهٔ روان‌شناسی اتکینسون و هیلگارد. ترجمهٔ مهدی گنجی. ساوالان.
5. Cherasse Y, Urade Y (November 2017). "Dietary Zinc Acts as a Sleep Modulator". International Journal of Molecular Sciences. 18 (11): 2334. doi:10.3390/ijms18112334. PMC 5713303. PMID 29113075. The regulation of sleep and wakefulness involves many regions and cellular subtypes in the brain. Indeed, the ascending arousal system promotes wakefulness through a network composed of the monaminergic neurons in the locus coeruleus (LC), histaminergic neurons in the tuberomammilary nucleus (TMN), glutamatergic neurons in the parabrachial nucleus (PB) ...
6. Fuller PM, Fuller P, Sherman D, Pedersen NP, Saper CB, Lu J (April 2011). "Reassessment of the structural basis of the ascending arousal system". The Journal of Comparative Neurology. 519 (5): 933–956. doi:10.1002/cne.22559. PMC 3119596. PMID 21280045.
7. Kinomura, S.; Larsson, J.; Gulyás, B.; Roland, P. E. (1996-01-26). "Activation by attention of the human reticular formation and thalamic intralaminar nuclei". Science (New York, N.Y.). 271 (5248): 512–515. doi:10.1126/science.271.5248.512. ISSN 0036-8075. PMID 8560267.
8. Svorad, D. (1957-01-25). "Reticular activating system of brain stem and animal hypnosis". Science (New York, N.Y.). 125 (3239): 156. doi:10.1126/science.125.3239.156. ISSN 0036-8075. PMID 13390978.