زبانهای تخاری
یکی از زبانهای هندواروپایی منقرضشده / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبانهای تُخاری شاخهای منقرضشده از خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی بودند که در هزارهٔ اول پس از میلاد در شمال حوضه تاریم در منطقه سینکیانگ چین توسط تخارها گویش میشدند.[2] از این زبانها، نوشتههایی از سدهٔ پنجم تا هشتم میلادی به جا ماندهاست. این دو زبان پس از آمدن قوم ترکتبار اویغور در سدهٔ نهم میلادی منقرض شدند.[3]
تخاری | |
---|---|
زبان بومی در | آنگی، کوچا، تورفان و کرورن |
منطقه | حوضه تاریم |
قومیت | تخارها |
منقرضشده | قرن نهم میلادی |
هندواروپایی
| |
گونههای نخستین | نیاتخاری
|
گویشها | آنگیایی (تخاری A)
کوچایی (تخاری B)
کرورنی (تخاری C)
|
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | یکی از:xto – Tocharian Atxb – Tocharian B |
فهرست لینگوییست | xto Tocharian A |
txb Tocharian B | |
گلاتولوگ | tokh1241 [1] |
نقشه زبانهای تخاری | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
این زبانها در نتیجهٔ پژوهشهای تاریخی در ناحیه تورفان شناخته شدند.[4] در اسناد ثبت شده دو زبان نزدیک به هم تخاری A (همچنین تخاری شرقی، آنگیایی یا تورفانی) و تخاری B (تخاری غربی یا کوچایی) یافت شدند. موضوع متون حاکی از آن است که تخاری A باستانیتر بوده و به عنوان زبان دینی آیین بودایی کاربرد داشته در حالی که تخاری B رایجتر بوده و از تورفان در شرق تا تومشوق در غرب تکلم میشدهاست. مجموعهای از وامواژگان و اسامی یافت شده در اسناد پراکریت حوزه لوپ نور، تخاری C (کرورنی) لقب گرفتهاند.
کهنترین نسخههای خطی موجود به تخاری B اکنون به قرن ۵ یا حتی اواخر قرن ۴ میلادی مربوط میشود و باعث میشود که تخاری به زبانی باستانی پسین، همعصر با گوتی، ارمنی کلاسیک و ایرلندی نخستین، تبدیل شود.[5]