دین الهی
آیینی که اکبر شاه کبیر در هندوستان ایجاد کرد / From Wikipedia, the free encyclopedia
توحید الهی یا دین الهی نام آیینی بود که اکبر کبیر، پادشاه گورکانیان در هندوستان، با توجه به علاقهاش به ادیان و عقاید به صورت دینی تلفیقی و جدید در حدود ۱۵۶۰ میلادی ابداع کرد. این آیین آمیزهای از ادیان اسلام، هندوئیسم، مسیحیت، جینیسم و مزدیسنا بهشمار میرفت.
دین الهی | |
---|---|
توحید الهی | |
نوع | آیین تلفیقی |
طبقهبندی | اصلاحگری دینی در اسلام |
الهیات | یکتاپرستی |
ساختار | هزارهگرایی |
مقرها | عبادتخانه |
قلمرو | ندارد |
بنیانگذار | اکبر شاه |
خاستگاه | ح. ۱۵۶۰ میلادی هندوستان، فاتحپور سیکری |
منشعبشده از | برساخته از اسلام سنی، اسلام شیعی، تصوف، هندوئیسم، جینیسم، مسیحیت و مزدیسنا |
انحلال | ۱۶۰۵ میلادی (۱۰۱۴ قمری) |
مبلغان | بدون روحانیت |
دوران فرمانروایی اکبرشاه و جانشینانش، تنها حکومت اسلامی ثبت شده در تاریخ است که بدون فشار خارجی اتباع غیرمسلمان حقوقی برابر با مسلمانان داشتند. اکبرشاه پس از تعاملات، مباحثات و مجادلههای بسیاری که با علمای ادیان مختلف در «عبادتخانه» انجام داد، برای اتحاد مذهبی مردم هندوستان و شاید ارتقای جایگاه مذهبی خود، این آیین نوین را بنیان گذاشت.
اکبرشاه در راستای مفاهیم «صلح کل» و «عبادتخانه» که پیشتر مطرح کرده بود و با توجه به گذشت هزار سال از بعثت محمد، خود را مصلح دین اسلام و «هزاره» معرفی کرد و «توحید الهی» را مذهب خود دانست. توحید الهی احتمالاً در اثر اشتباه مترجمان انگلیسیزبان در دورههای بعدی، با نام «دین الهی» شناخته شد. اکبرشاه پس از ارائهٔ دین الهی، گاهشمار رسمی امپراتوری را نیز به «تقویم الهی» تغییر داد که همانند تقویم خورشیدی است که مبدأ آن از آغاز دین الهی است. نشر این آیین توسط اکبرشاه مخالفتهای بسیاری در میان علمای مسلمان اهل سنت بهوجود آورد و عدهای از روحانیان او را به کفر و بدعت متهم کردند.
احکام و عقاید دین الهی متأثر از ادیان پیشین بود و با تکیه بر این مسئله بود که چرا باید حقیقت را محدود به یک مذهب دانست، در حالی که حقیقتِ پشت تمامی ادیان واحد و یگانه است. دین الهی سیستمی اخلاقی است که نفسپرستی، شهوت، اختلاس، نیرنگ، افترا، ستم، ارعاب و غرور را نهی میکرد، کشتن و خوردن حیوانات را عملی قبیح میشمرد و آزادگی، بردباری، پرهیز و اجتناب از دلبستگی شدید به مادیات، تقوا، ایثار، دوراندیشی، نجابت و ملاطفت را از اصول کار خود قرار داده بود. این آیین نوزده عضو داشت که یکیشان پیشتر هندو بود. دین الهی پس از مرگ اکبرشاه هیچ پیروِ دیگری نیافت ولی تأثیرات عمیقی بر جامعهٔ هند بر جای گذاشت.