خودخواری

خودخواری یا اتوفاجی یا اتوفاژی (انگلیسی: Autophagocytosis یا Autophagy؛ از زبان یونانی باستان αὐτόφαγος، به‌معنی «خویشتن خوار» و κύτος، به‌معنی «توخالی»)،^[1] که از دههٔ ۱۹۶۰ میلادی شناخته شده‌است؛ بدین معنی است که سلول اجزای خود را در غشایی بسته‌بندی کرده، بعد این مجموعه با اندامک‌های بازیافت سلول (لیزوزوم) درمی‌آمیزد تا آنزیم‌های لیزوزوم، مواد مورد نظر را تخریب کنند.^[2] در سلول‌های یوکاریوتی سه نوع اتوفاجی شناسایی شده‌است: ماکرو اتوفاجی، میکرواتوفاجی و ماکروفاجی با واسطه چپرون‌ها. نوع اصلی و کلاسیک اتوفاجی، ماکرو اتوفاجی است که به میزان بیشتری در سلول رخ می‌دهد.

(A) نمودار اتوفاژی؛ (B) تصویر میکروسکوپ الکترونی از ساختار اتوفاجی در بافت چربی یک لارو مگس میوه؛ (C) در این تصویر پدیدهٔ خودخواری در سلول‌های کبد موش گرسنه، نشاندار شده.

در اتوفاجی سلول‌ها از دیگر سلول‌ها تغذیه می‌کنند، با این که ممکن است به نظر برسد اتوفاجی روندی مخرب است اما این مکانیسم طبیعی دفاع سلول است. در مواقعی که مواد غذایی به اندازه کافی به سلول نمی‌رسد یا اینکه سلول باید عوامل مهاجم مثل باکتری و ویروس را تخریب کند، اتوفاجی برای زدودن مواد زائد و کاهش مصرف سلول ضروری است. علاوه بر این سلول مواد زائدی را که خود تولید کرده یا اجزایی را که پیر شده‌اند به این ترتیب تخریب کرده و از مواد اولیه آنها برای تولید اجزا و مواد جدید استفاده می‌کند.^[3]

نقش اتوفاجی در سرطان

اتوفاجی یک فرایند به‌شدت حفاظت شده‌است که در پاسخ به شرایط استرس ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به زنده ماندن سلول، تمایز و مرگ سلولی شود. این فرایند در سلول‌های توموری دارای دو عملکرد است: سرکوب کننده تومور و القا کننده آن. در واقع در مراحل اولیه تومور باعث سرکوب و در مراحل پیشرفته باعث بقای سلول‌های توموری می‌شود. یکی از چالشهای اصلی استفاده از داروهای شیمی درمانی در مدت زمان مصرف، ایجاد مقاومت در سلولهای سرطانی و در نتیجه کاهش بازده این داروهاست. مطالعات نشان داده‌است که مصرف داروهای پرکاربرد شیمی درمانی، با القای اتوفاجی در سلول‌های سرطانی باعث ایجاد عوارض جانبی و مقاومت دارویی می‌شود. در واقع فرایند اتوفاجی در سلول‌های سرطانی در اثر مصرف طولانی مدت داروهای شیمی درمانی القا شده و باعث مقاومت سلول‌های سرطانی می‌شود.^[4]

بنابراین استفاده از مهار کننده‌های اتوفاجی می‌تواند باعث کاهش مقاومت سلول‌های توموری به داروهای شیمی درمانی شود. یکی از روش‌های درمانی استفاده همزمان از siRNA اختصاصی فاکتور شروع اتوفاجی Beclin1 و داروی شیمی درمانی برای درمان و کاهش مقاومت سلولهای توموری است. siRNA ماکرومولکولی آبدوست با بار منفی است و به دلیل خصوصیت فیزیولوژیکی به تنهایی قادر به عبور از سلول‌های سرطانی نیست. یکی از راه حلی‌هایی که برای این مشکل وجود دارد استفاده از نانوحامل‌های پپتیدی هوشمند برای دارورسانی و ژن رسانی هدفمند می‌باشد. پیشرفت‌های اخیر در زمینه مهندسی نانوساختارها منجر به توسعه کاربرد نانوحامل‌ها در ژن درمانی و دارو رسانی شده‌است.^[5]

روشهای فعالسازی اتوفاجی

اتوفاجی به صورت طبیعی در بدن همه انسانها فعال است، اما با افزایش سن میزان فعال بودن آن کاهش میابد. با این حال روشهای طبیعی وجود دارد که حتی با افزایش سن می‌توان با انجام دادن آنها، حالت اتوفاجی در بدن را افزایش داد. برخی از این روشها عبارتند از:^[6][7]

• روزه داری^[8]
• رژیم‌های غذایی فستینگ یا روزه‌های متناوب با فاصله زمانی (به انگلیسی: Intermittent Fasting)^[9]
• ویتامین دی^[10][11] (ویتامین دی خون باید حداقل ۵۰ تا ۱۰۰ نانوگرم باشد، بیشتر از ۱۵۰ نانوگرم ممکن است باعث مسمومیت یا ایجاد سنگ کلیه شود)^[12][13]
• ورزش کردن (مخصوصا تمرینات ورزشی هیت HIIT)^[14]
• چای سبز^[15]
• قهوه تلخ^[16]
• شکلات تلخ
• زنجبیل^[17]
• زردچوبه
• دارچین^[18]

در بین این روشها روزه گرفتن، ورزش کردن، ویتامین دی بیشترین اثرگذاری در فعال کردن حالت اتوفاجی را دارند.^[19]

کاشف اتوفاجی

کاشف اتوفاجی یک پروفسور ژاپنی بنام یوشینوری اسومی است که در سال ۲۰۱۶ به خاطر کشف اتوفاجی جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد.^[20]

منابع

1. Henry George Liddell, Robert Scott, en:Henry Stuart Jones. "A Greek–English Lexicon". tufts.edu. Retrieved 5 October 2016.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
2. پرهام جبارزاده. «خودخواری یا اتوفاژی (قسمت اول)». پایگاه زیست‌شناسی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۱۶.
3. «دانشمند ژاپنی یوشینوری اُسومی برنده نوبل پزشکی ۲۰۱۶ شد». بخش دانش تارنمای بی‌بی‌سی فارسی.
4. Mulcahy Levy, Jean M.; Towers, Christina G.; Thorburn, Andrew (2017-9). "Targeting Autophagy in Cancer". Nature reviews. Cancer. 17 (9): 528–542. doi:10.1038/nrc.2017.53. ISSN 1474-175X. PMC 5975367. PMID 28751651. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
5. Lin, Yao-Xin; Wang, Yi; An, Hong-Wei; Qi, Baowen; Wang, Junqing; Wang, Lei; Shi, Jinjun; Mei, Lin; Wang, Hao (2019-05-08). "Peptide-Based Autophagic Gene and Cisplatin Co-delivery Systems Enable Improved Chemotherapy Resistance". Nano Letters. 19 (5): 2968–2978. doi:10.1021/acs.nanolett.9b00083. ISSN 1530-6984.
6. HIIT Benefits | How High Intensity Interval Training Detoxes Your Body | Autophagy Benefits, retrieved 2022-07-30
7. How to Boost Autophagy without Fasting | What is Autophagy | Foods for Autophagy - Thomas DeLauer, retrieved 2022-07-30
8. This STOPS AUTOPHAGY Instantly (avoid when fasting), retrieved 2022-07-30
9. Enhance Autophagy with Coffee and Herbs, retrieved 2022-07-30
10. «Vitamin D, Vitamin D Receptor, and Macroautophagy in Inflammation and Infection».
11. «Autophagy, apoptosis, vitamin D, and vitamin D receptor in hepatocellular carcinoma associated with hepatitis C virus».
12. Enhance Autophagy with This ONE Vitamin! – Dr.Berg, retrieved 2022-07-30
13. «Autophagy and vitamin D».
14. Autophagy Fasting: How Long Do You Need to Fast For Autophagy?, retrieved 2022-07-30
15. The Most Important Benefit of Autophagy: Will Surprise You, retrieved 2022-07-30
16. (DEEP HEALING MUSIC)★AUTOPHAGY BOOSTER! COMPLETE CELL REGENERATION! RENEW YOUR BODY!FEEL ALIVE BABY!, retrieved 2022-07-30
17. «Autophagy and Intermittent Fasting - Is It Healthy?». Simple.life Blog (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۳-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۳۰.
18. More Powerful Kind of Autophagy Discovered!, retrieved 2022-07-30
19. Autophagy: Exercise vs. Fasting, retrieved 2022-07-30
20. «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2016». NobelPrize.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۰۵.

پیوند به بیرون

• اتوفاژی در Drugs.com (انگلیسی)
• HADb, یک پایگاه دادهٔ اختصاصی اتوفاژی انسان (انگلیسی)
• Autophagy DB, یک پایگاه داده اتوفاژی که همه یوکاریوتها را پوشش می‌دهد (انگلیسی)