حسین منصور حلاج
صوفی، عارف و شاعر ایرانی قرن سوم هجری / From Wikipedia, the free encyclopedia
ابوالمغیث عبدالله بن احمد بن ابی طاهر مشهور به حسین بن منصور حلاج (کنیه: ابوالمغیث) صوفی، شاعر و عارف ایرانی قرن سوم هجری بود؛ او در ۲۴۴ هجری به دنیا آمد.[2] به خاطر عقایدش[3] عدهای از علمای اسلامی آموزههایش را مصداق کفرگویی دانسته، او را به اتهام صوفی بودن تکفیر کردند و حکم به ارتدادش دادند. قاضی شرع بغداد به دستور ابوالفضل جعفر مقتدر، خلیفه عباسی حکم اعدامش را صادر کرد و در ذیقعده سال ۳۰۹ هـ.ق. به جرم «کُفرگویی و الحاد»، پس از شکنجه و تازیانه در ملاعام به دار آویخته شد. فرمان قتل حلاج در ۲۴ ذیالقعده ۳۰۹ق صادر شد. او را ابتدا هزار تازیانه زدند، دست و پایش را بریدند و بدنش را به دار آویختند، سپس سرش را بریدند، جسدش را آتش زدند و خاکسترش را به دجله ریختند.[4]
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
ابوالمغیث عبدالله بن احمد بن ابی طاهر | |
---|---|
زادهٔ | ۲۴۴ هجری قمری روستای تور از توابع بیضا فارس |
درگذشت | ۲۴ ذیقعده سال ۳۰۹(۱۱ فروردین ۳۰۱ شمسی) بغداد |
دیگر نامها | حسین بن منصور حلاج |
نژاد | ایران |
آثار | طاسین الازل و الجوهر الاکبر، طواسین، الهیاکل ،الکبریت الاحمر، نورالاصل، جسم الاکبر، جسم الاصغر ،بستان المعرفة و دیوان اشعار حلاج |
منصب | تصوف[1] (صوفی) |
مکتب | عرفان، تصوف و طریقت |
جملهٔ معروف «انا الحق» (من حقیقت هستم یا من خدا هستم) که در ادبیات فارسی بارها تکرار شدهاست، از حلاج است. برخی این مسئله را نشانهای از ادعای خدایی کردن حلاج میدانند؛ حال آنکه عدهای دیگر بر این باورند خدا از طریق حلاج سخن گفتهاست.[5]
شاعران فارسیزبانی همچون عطار نیشابوری، حافظ، سنایی، مولوی، ابوسعید ابوالخیر، فخرالدین عراقی، مغربی تبریزی، محمود شبستری، قاسم انوار، شاه نعمتالله ولی و اقبال لاهوری محمد علی بهمنی دربارهٔ او بیتهایی سرودهاند.
حلاج از عارفان و صوفیان جهان اسلام که اختلافات فراوانی دربارهٔ مذهب، عقاید و اقدامات او وجود دارد. برخی او را سنی دانستهاند، اما بر اساس برخی منابع شیعه، و همچنین بنابر نقل خطیب بغدادی در کتاب تاریخ بغداد، حلاج منسوب به شیعیان بودهاست. حلاج را از قرمطیان، معتقد به اتحاد و حلول، زندیق، اهل سحر و شعبده و همچنین کافر خواندهاند. همچنین او را مدعی امامت، نبوت، ربوبیت و الوهیت دانستهاند. مذهب او، گاه شیعه زیدی، گاه اسماعیلی و گاه شیعه اثناعشری دانسته شده و او در محکمههایی خود را از اهل سنت و معتقد به اصول و فروع اسلام و مبانی قرآن معرفی کردهاست.[6]