حزب کارگران کردستان یا پ‌ک‌ک (به کردی: Partiya Karkerên Kurdistanê؛ به اختصار PKK)، سازمان سیاسی چپ‌گرا و مسلح در کردستان ترکیه است که در سال ۱۹۷۸ تأسیس شده است. به نیروهای مسلح سازمان گریلا گفته می‌شود. این سازمان سیاسی از سال ۱۹۸۴ برای کسب خودمختاری در منطقهٔ کردستان ترکیه دست به مبارزهٔ مسلحانه علیه حکومت مرکزی ترکیه زده است.[26] حزب کارگران کردستان توسط ایران، آمریکا، بریتانیا، کانادا، اتحادیه اروپا و چندین کشور دیگر در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده شده است.[27][28][29] در سال ۲۰۱۸، دولت آمریکا همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری سه رهبر پ.ک. ک شود مبلغ ۱۲ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است.[30]
پ.ک. ک پیشتر به دنبال ایجاد یک دولت مستقل کُردی در جنوب و جنوب شرقی ترکیه بود. اما هم‌اکنون ادعا می‌کند که به دنبال حقوق فرهنگی و زبانی کردها و ایجاد نوعی از خودگردانی در چهارچوب مرزهای ترکیه است و پس از سی سال درگیری از اواخر سال ۲۰۱۲، بین دولت ترکیه و عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک. ک، گفتگوهای صلح آغاز شده است.
این حزب در دههٔ ۷۰ به عنوان یک سازمان ظهور کرد و در اواخر دههٔ ۸۰ و دههٔ ۹۰ بخش اعظم جنوب شرقی ترکیه صحنهٔ درگیری نظامی میان این گروه و ارتش ترکیه بود. بنیان‌گذار و رهبر این حزب عبدالله اوجالان است که هم‌اکنون در زندانی در جزیره امرالی در نزدیکی استانبول به سر می‌برد. پس از غیاب اوجالان و انتقالش به زندان، پ.ک. ک عملاً توسط مراد کارایلان و یک تیم از فرماندهان قدیمی هدایت می‌شد.[31]
در نهمین نشست عمومی کنگره خلق (۲۰۱۳) یا شورای رهبری پ.ک. ک که در چند سال اخیر از آن به عنوان کنگره جوامع کرد (KCK) نام برده شده است، جمیل بایک و بسه هوزات (از زنان علوی) به‌طور مشترک روسای شورای رهبری پ‌ک‌ک شدند.
- مراد کارایلان فرمانده کل نیروهای مسلح حزب کارگران کردستان
- جمیل بایک (از فرماندهان اولیه پ‌ک‌ک)
- باهوز اردل (از کردهای سوریه)
- نورالدین صوفی (از کردهای سوریه)
- بسه هوزات (از زنان علوی) از کردستان ترکیه
گفته شده، نیروی انسانی این گروه ۴٬۰۰۰ تا ۵٬۰۰۰ نفرند، که حدود ۳٬۰۰۰ تا ۳٬۵۰۰ نفرشان اکنون در کردستان عراق هستند.[32] ولی پ.ک. ک ادعا می‌کند، ۲۰٬۰۰۰ مبارز مسلح دارد.[32]
به گفته مسئولان پ.ک. ک، تأمین مالی این گروه بر اساس فعالیت‌های فرهنگی و همچنین کمک‌های بین‌المللی است.[33] به گفته یوروپل، این گروه با استفاده از عناوینی مانند «کمک مالی» و «هزینه عضویت» هم از اعضای خود پول جمع‌آوری می‌کند. همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که این سازمان به‌طور فعال در پولشویی، قاچاق موادمخدر، قاچاق انسان و همچنین مهاجرت غیرقانونی در داخل و خارج از اتحادیه اروپا برای تأمین مالی و اجرای فعالیت‌های خود مشارکت دارد.[34] به همین علت، در ۲۰ آوریل ۲۰۱۱، وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که بنیانگذاران پ.ک. ک و سایر اعضای بلندپایه را به عنوان قاچاقچیان ویژه مواد مخدر (SDNT) بر اساس قانون تعیین مواد مخدر خارجی (Kingpin) معرفی کرد و بر اساس آن هر گونه دارایی را که این افراد ممکن است تحت صلاحیت آمریکا داشته باشند، مسدود می‌کند و هر گونه انجام معاملات مالی یا تجاری با این افراد را منع می‌کند.[35]
از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹، این سازمان شروع به استفاده از بمب‌گذاران انتحاری، خودروهای انفجاری و حملات کمین علیه پایگاه‌های نظامی و پلیس کرد. از بمب‌گذاران انتحاری، به‌ویژه بمب‌گذاران زن، با دادن جایگاه «الهه آزادی» به آنها، اسطوره‌سازی می‌شود و به‌عنوان الگو برای زنان دیگر پس از مرگشان نشان داده شده است. در ۳۰ جولای ۱۹۹۶، زینپ کیناچی، یکی از مبارزان زن پ.ک. ک، اولین حمله انتحاری سازمان را انجام داد که در آن ۸ سرباز کشته و ۲۹ نفر دیگر زخمی شدند. هر ساله یاد او به عنوان یکی از زنان تأثیرگذار در این سازمان توسط اعضا با شعار «زن، زندگی، آزادی» زنده نگاه داشته می‌شود. استفاده از عمیات انتحاری، به ویژه توسط زنان، تا به امروز توسط پ.ک. ک پیگیری شده است.[36][37][38][39][40][41][42]
تاریخچه
در زمان جنگ، آتاترک توانست حمایت کردها را در برابر متحدانی که ترکیه را اشغال کرده بودند، به دست آورد. پس از آن وی اقدام به ادغام فرهنگی کردها در جمعیت ترک کرد؛ و کردها را «ترک‌های کوهی» می‌نامید. شورش‌های کردها سرکوب شدند و هزاران تن از کردها به سوریه مهاجرت کردند. روشنفکران کرد در سوریه گروهی به نام خویبون را تأسیس کردند تا برای آزادی کردهای ترکیه مبارزه کنند.[43]
در اوایل دههٔ ۱۹۷۰، بخش اصلی سازمان پ‌ک‌ک که بیشتر اعضایش دانش آموزان بودند، تشکیل شد و به رهبری عبدالله اوجالان در آنکارا تأسیس شد. این گروه اندکی بعد به مناطق کردنشین در جنوب شرقی ترکیه نقل‌مکان کرد، سپس در تاریخ ۲۷ نوامبر ۱۹۷۸، نام حزب کارگران کردستان برایش به تصویب رسید. این گروه در درگیری‌های خشونت‌آمیز با جناح راست ترکیه، حمایت خود را از ایدئولوژی‌های رادیکال چپ و مارکسیستی اعلام نمود. در سال ۱۹۷۹، به عنوان یک عمل تبلیغاتی، گروه اقدام به ترور رهبر قبیله‌ای کردستان محمد جلال بوچاک کرد که به گفته این گروه، بوچاک دهقانان را مورد سوءاستفاده قرار داده و با ترکیه همکاری می‌کرد. از سال ۱۹۸۰ در پی کودتا در ترکیه، پ‌ک‌ک تحت فشار قرار گرفت تا اعضای این سازمان یا به زندان بیفتند، به مجازات اعدام محکوم شوند یا به کردستان سوریه بگریزند.[44]
در سال ۱۹۸۴، سازمان خود را تبدیل به یک گروه شبه نظامی نمود و با استفاده از اردوگاه‌های آموزشی واقع در فرانسه حملات و بمب‌گذاری‌هایی علیه تأسیسات دولتی، نظامی و نهادهای مختلف «دولت»، که برخی از آنها به جنوب شرقی آناتولی مربوط بودند، راه‌اندازی نمود که بیشتر در اروپا به خصوص آلمان و فرانسه و کشورهای خاورمیانه به وقوع می‌پیوست. همچنین پ‌ک‌ک به اهداف نظامی و غیرنظامی در کشورهای مختلف از جمله ترکیه، فرانسه، بلژیک و عراق حمله می‌کرد.[45][46][47] در این هنگام حافظ اسد، رئیس‌جمهور وقت سوریه، از اوجالان به عنوان اهرمی در مناقشه سوریه و ترکیه بر سر آب فرات استفاده کرد. در اوج فعالیت‌های نظامی حزب کارگران کردستان در دهه ۱۹۹۰، حدود یک سوم نیروهای آن را کردهای سوریه تشکیل می‌دادند.[43]
در اواسط دههٔ ۱۹۹۰ میلادی، این سازمان عملیات خود را به صورت یک سری حملات انتحاری و بمب‌گذاری ادامه داد. ۱۵ حمله بدین شکل انجام شد که ۱۱ نفر از آنها توسط زنان انجام شده‌بود. ترکیه در اواخر دههٔ ۱۹۹۰، فشارهایش را افزایش داد و در جنگی اعلام نشده بین ترکیه و سوریه حمایت‌های علنی سوریه به پایان رسید.[48]
انتقال به قندیل
به گفتهٔ محمد حاجی محمود دبیرکل حزب سوسیالیست دموکرات کردستان انتقال نیروهای حزب کارگران کردستان در سال ۱۹۹۲ به کوهستان قندیل به دنبال توافقی انجام شده است که میان این حزب و حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی کردستان صورت گرفت. به گفتهٔ محمد حاجی محمود این توافق در منزل شخصی به نام کریم‌خان برادوستی حاصل شد که در منطقهٔ سیدکان در استان اربیل قرار داشت و طی آن فؤاد معصوم که در آن زمان نخست‌وزیری منطقهٔ تحت کنترل اتحادیهٔ میهنی را بر عهده داشت و روژ نوری شاویس نخست‌وزیر وقت منطقهٔ تحت کنترل حزب دمکرات کردستان با عثمان اوجالان به نمایندگی از پ.ک. ک توافق کردند که نیروهای پ.ک. ک در کوهستان قندیل مستقر شوند. به گفتهٔ او در پی این توافق نیروهای حزب کارگران کردستان با خودروهای دولتی متعلق به حزب دموکرات و اتحادیهٔ میهنی به منطقهٔ زلی در قندیل منتقل شده و دفاتر و پایگاه‌هایی که پیشتر محل فعالیت جلال طالبانی و نیروهای اتحادیه میهنی بود به آنان تحویل داده شد. مناطق بیدلان، رزگه، ماردوو، قلاتوکان، سوردی، قرنافه و پشت‌آشان تا گویزه و دولکوکه از جملهٔ مناطقی بوده‌اند که بر اساس این توافق به نیروهای پ.ک. ک، تحویل داده شده‌اند.[49]
دستگیری عبدالله اوجالان
در سال ۱۹۹۹، اوجالان دستگیر شد و در محاکمه‌ای به اعدام محکوم گشت، اما پس از آن به علت درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا این حکم به حبس ابد کاهش یافت.[50] این سازمان در بسیاری از کشورها در لیست سیاه قرار گرفت و در ۲ آوریل ۲۰۰۴، شورای اتحادیه اروپا این سازمان را به فهرست سازمان‌های تروریستی اضافه کرد. در همان سال، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، دارایی‌های شاخه‌های این سازمان را مسدود نمود. پ‌ک‌ک نیز یک سری تغییرات انجام داد و زمانی که اوجالان دستگیر شد، آتش‌بس یک جانبه اعلام نمود که در سال ۲۰۰۳ آن را به پایان رساند.[51]
دولت ترکیه از سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون چندین‌بار سعی کرده تا با پ‌ک‌ک مخفیانه یا حتی علنی مذاکره کند، که در این میان، مشهورترین مذاکره انجام شده «مذاکره اسلو» بوده است.[52] در ژوئیه ۲۰۱۰ پیشنهاد پ‌ک‌ک مبنی برپذیرفتن آتش‌بس یا قرار داد صلح، در صورتی که دولت حقوق مدنی و فرهنگی کردها را افزایش دهد، صریحاً از سوی دولت رد شد.[53]
در ۱۳۸۸[54] دولت ترکیه سیاست تعامل با پ‌ک‌ک را در پیش گرفت و پس از آن با اعلام آتش‌بس از سوی پ‌ک‌ک، افق برقراری صلح بین ترکیه و پ‌ک‌ک پس از سی سال مناقشه به نظر روشن می‌رسید. پیکار جویان که می‌خواستند سلاح‌های خود را به زمین بگذارند، در بازگشت به خانه‌هایشان همانند قهرمانان ملی مورد استقبال کردها قرار گرفتند که این موضوع احساسات ملی‌گرایانه ترک‌ها را برانگیخت و به دستگیری بسیاری از اعضاء و هوادارن این حزب انجامید.[55] از آن زمان بود که روابط پ‌ک‌ک با دولت ترکیه دوباره رو به وخامت گذاشت و پیکار جویان پ‌ک‌ک که حملات خود را افزایش دادند در روز ۲۳ ژوئیه با تصرف مناطقی در شهر شمدینلی واقع در جنوب شرق ترکیه، مرحله جدیدی از مبارزه خود را آغاز کردند.[55]
گروه تروریستی
پ‌ک‌ک توسط اتحادیه اروپا، ناتو[56] و همچنین توسط کشورهای زیر به عنوان یک سازمان تروریستی ذکر شده است:[57][58]
ترکیه[59]
جمهوری آذربایجان[60]
استرالیا[61][62]
اتریش[63]
کانادا[29]
عراق[60]
ایران[59]
فرانسه[64]
آلمان[65]
هلند[66]
قزاقستان[60]
مولداوی[60]
سوریه[67]
بریتانیا[68]
ایالات متحده آمریکا[69][70]
در سال ۲۰۱۸، ایالات‌متحده برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری سه رهبر پ.ک. ک شود مبلغ ۱۲ میلیون دلار جایزه تعیین کرد.[71]
سیر تاریخی
پرچم
از سال ۲۰۰۵ تاکنون
از سال ۲۰۰۳-۲۰۰۵
سال‌های ۲۰۰۲-۲۰۰۴
بین سال‌های ۱۹۹۵-۲۰۰۰
در سال ۱۹۸۴
.svg)
جستارهای وابسته
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
