جفتباز
From Wikipedia, the free encyclopedia
جفت باز (به انگلیسی: Base pair) در زیستشناسی مولکولی و ژنتیک، به دو نوکلئوتید با ترکیبات مکمل مخالف روی رشتههای .آرانای (RNA) و دیانای (DNA)، که با پیوند هیدروژنی به هم متصل شدهاند گفته میشود. در مدل جفت باز واتسون و کریک برای دیانای، آدنین (A) با تیمین (T) و گوانین (G) با سیتوزین (C) جفتباز تشکیل میدهند. در مولکول آرانای، تیمین توسط یوراسیل (U) جایگزین شدهاست. به وجود آمدن مدلهای تناوبی پیوند هیدروژنی، مانند مدلهای جفتباز وابل[1] و جفت باز هوگستین،[2] بهخصوص در مولکول آرانای، باعث پیچیدگی و کارآمدن هرچه بیشتر ساختار سوم شدهاست. جفت شدن مکانیسمی است که طی آن کدونهای روی مولکولهای آرانای پیامرسان (mRNA) در طی فرایند ترجمه در پروتئینسازی، توسط آنتیکدونهای روی آرانای حامل (tRNA) شناسایی میشوند. برخی از آنزیمهای اتصالدهندهٔ دیانای یا آرانای میتوانند الگوهای جفتباز ساز خاصی را تشکیل دهند که نشانگر مناطق خاص نظارتی از ژن است.
اندازهٔ یک ژن یا تمام ژنوم یک موجود زنده، اغلب با جفتهای باز اندازهگیری میشود؛ زیرا دیانای معمولاً دورشتهای است؛ بنابراین، تعداد کل جفتهای باز برابر تعداد نوکلئوتیدهای یک رشته میباشد. (به استثناء ساختارهای تکرشتهایهای کدنشدهٔ تلومرها). طول ژنوم هاپلوئید انسانها (با ۲۳ کروموزوم) حدوداً ۳ میلیارد جفتباز، شامل ۲۵٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰ ژن خاص تخمین شدهاست. کیلوبیس یا کیلوباز (kb)، واحد اندازهگیری در زیستشناسی مولکولی میباشد که برابر ۱۰۰۰ جفتباز دیانای یا آرانای است.