جانشینی محمد
From Wikipedia, the free encyclopedia
جانشینی محمد اصلیترین عاملی است که جامعه مسلمانان را در سده نخست تاریخ اسلام به چندین گروه و فرقه تقسیم کرد که برجستهترین آن گروهها شیعه و سنی هستند؛ مسلمان اهل سنت براین باورند که ابوبکر جانشین مشروع محمد بر اساس اجماع بود در مقابل شیعیان معتقد هستند که علی جانشین منصوب اوست.
نظرات متضاد در مورد جانشینی اساساً بر اساس تفاسیر و برداشتهای گوناگون از رخدادهای تاریخ اولیه اسلام و نیز از سخنان منسوب به محمد (احادیث) است. مسلمانان سنی معتقدند که محمد جانشینی تعیین نکردهاست و در عوض قصد داشتهاست که جامعه مسلمانان از میان خود رهبر انتخاب کند. آنان حکومت ابوبکر را که در سقیفه برگزیده شد و جانشینان او را که با هم خلفای راشدین نامیده میشوند، قبول کرده و مشروع میدانند. از سوی دیگر، مسلمانان شیعه معتقدند که علی پیش از این توسط محمد به عنوان ولی خود معرفی شده بود که مهمترین آن در ماجرای غدیر خم بود. شیعیان دوازده امامی سه خلیفه نخست (ابوبکر، عمر و عثمان) را که از محمد پیروی کردند نامشروع میدانند، در حالی که شیعیان زیدی آنها را مشروع میدانند. در عوض، دوازده امامیها جانشینان اصلی محمد را علی و امامان نسل او میدانند.[1] در اعتقاد شیعیان دوازده امامی، مهدی آخرین امام است و در سال ۲۶۰ هجری قمری (۸۷۴ میلادی) بر اثر خصومت دشمنانش ناپدید شد، و این شیعیان هنوز منتظر ظهور مهدی موعود هستند.[2]
برخی محققان مانند استیون شومیکر با نظر به هشدارهای آخرالزمانی متعددی که در قرآن وجود دارند، معتقدند محمد باور داشته آخرالزمان به زودی و پیش از مرگ خودش فرامیرسد و به همین جهت برای خود جانشینی تعیین نکرد. به گفته محمود ایوب و فرد دانر، از آنجا که قرار بوده جهان هر لحظه به پایان برسد و نابود شود، اساساً مسائل بلندمدتی مثل جانشینی بیاهمیت میشوند، زیرا محمد انتظار نداشته پیروانش عمری درازتر از خودش داشته باشند.[3]