تلسکوپ فضایی هابل
رصدخانهٔ فضایی که در سال ۱۹۹۰ م. به فضا پرتاب شد / From Wikipedia, the free encyclopedia
تلسکوپ فضایی هابل (به انگلیسی: Hubble Space Telescope) با کوتهنوشت HST تلسکوپی است که در سال ۱۹۹۰ توسط شاتل دیسکاوری در مدار گردش قرار گرفت. نام این تلسکوپ از نام کیهانشناسی به نام ادوین هابل گرفته شد. اگرچه هابل نخستین تلسکوپ فضایی نبود ولی یکی از بزرگترین و پرکاربردترینها بهشمار میآید. HST یک برنامه مشترک بین ناسا و سازمان فضایی اروپا است.[1]
تلسکوپ فضایی هابل | |
---|---|
تصویر گرفته شده از هابل، توسط شاتل استیاس-۸۲ در هنگام مأموریت دومش | |
نامهای دیگر | HST |
شناساگر بینالمللی | 1990-037B |
بنیاد | NASA، ESA، STScI |
تاریخ پرتاب | ۲۴ آوریل، ۱۹۹۰ |
پرتاب شده از | پایگاه فضایی کندی، فلوریدا |
وسیله حامل | شاتل فضایی دیسکاوری |
خروج از مدار | تخمین زده۲۰۳۰–۲۰۴۰ |
جرم | ۱۱٬۱۱۰ کیلوگرم |
نوع مدار | نزدیک به دایره مدار نزدیک زمین |
ارتفاع مدار | ۵۵۹ کیلومتر (۳۴۷ مایل) |
دوره مدار | ۹۶–۹۷ دقیقه (۱۴–۱۵ دوره در هر روز) |
شتاب گرانشی | ۸٫۱۶۹ متر بر مجذور ثانیه |
مکان | مدار نزدیک زمین |
طول موج | ۱۳٫۲ متر (۴۳ فوت) |
قطر | ۲٫۴ متر (۷٫۹ فوت) |
طول کانونی | ۵۷٫۶ متر (۱۸۹ فوت) |
برخی معتقدند که هابل مهمترین ابزار ساخته شده در کل تاریخ علم است. دادههای این تلسکوپ در سال ۲۰۱۹ به نگارش تقریباً هزار مقاله علمی منجر شد و همچنان در خط مقدم اکتشاف است. اخترشناسان پیش از پرتاب آن در سال ۱۹۹۰ عمر دقیق کیهان (۱۰ میلیارد یا ۲۰ میلیارد سال) را نمیدانستند. بررسی ستارههای تپنده توسط هابل این محدوده را کوچک کرد و حالا به دقت میدانیم که جهان ۱۳٫۸ میلیارد سال پیشینه دارد. این رصدخانه نقشی محوری در آشکار کردن انبساط شتاب گیرنده کیهان بازی کرد. کشفی که برای پژوهشگران جایزه نوبل به ارمغان آورد و شواهد قطعی از وجود سیاهچالههای بزرگ در مرکز کهکشان را فاش کرد.[2]
در ۲ دسامبر ۱۹۹۳، شاتل فضایی Endeavour خدمه ای هفت نفره را برای تعمیر هابل (به دلیل نصب نادرست آینه اصلی تلسکوپ) در طول پنج روز پیاده روی فضایی به پرواز درآورد. دو دوربین جدید، از جمله دوربین سیارهای میدان گسترده 2 (WFPC-2) که بعداً بسیاری از مشهورترین عکسهای هابل را گرفت، در حین تعمیر نصب شدند. در دسامبر ۱۹۹۳، اولین تصاویر جدید از هابل به زمین رسید. غیرممکن بودن تعویض و تعمیر آینه اصلی که تصاویر را ناواضح ارسال میکرد باعث شد دانشمندان و فضانوردان اقدام به تعویض دوربینها کنند.[3]
هابل تنها تلسکوپی است که از ابتدا به گونهای طراحی شده که بتواند در فضا توسط فضانوردان برای مأموریتهای نگهداری و تداوم کار مورد بازدید و تعمیر قرار گیرد. پنج مأموریت شاتل فضایی سیستمهای تلسکوپ را تعمیر، به روز رسانی و جایگزین کردهاند که هر پنج تعمیر ابزار اصلی را شامل بودهاست. مأموریت پنجم در ابتدا به دلیل ایمنی (بهدنبال پیش آمدن فاجعه کلمبیا (۲۰۰۳)، لغو شد، ولی با تأیید و موافقت مدیر ناسا مایکل دی گریفین، با انجام پنجمین مأموریت تعمیراتی، این کار در سال ۲۰۰۹ با موفقیت اجرا و به پایان رسید. این تلسکوپ در ماه آوریل سال ۲۰۲۰ وارد سیامین سال عملیاتی بودن خود شد[4] و انتظار میرود تا ۲۰۳۰–۲۰۴۰ به انجام ماموریتهای خود ادامه دهد. جانشین تلسکوپ هابل، تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن است که تا سال ۲۰۲۷ در مدار قرار خواهد گرفت. در ۲۰ مه ۲۰۲۰، مدیر ناسا، جیم برایدنستاین، اعلام کرد که «تلسکوپ نقشهبرداری میدان باز فروسرخ»، به پاس کمکهای پایدارش به نجوم، تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن نامیده» میشود.[5] تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) نیز که در روز شنبه ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شده[6][7] به انجام برنامههای بسیار گستردهتر پژوهشی خود ادامه میدهد.
از ژوئن ۲۰۲۱، تلسکوپ هابل به دلیل مشکلاتی در تجهیزات موجود در آن، برای مدت کوتاهی اطلاعات علمی را جمعآوری نمیکرد. ناسا در روزهای بعد اعلام کرد که موفق به حل مسئله شدهاست.[8]