تصویبنامه انجمنهای ایالتی ولایتی
From Wikipedia, the free encyclopedia
تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی[2][3] در دوره نخست مجلس شورای ملی به منظور تشکیل انجمنهای ایالات و ولایات به تاریخ اول خرداد ۱۲۸۶ هجری خورشیدی، در ۱۲۲ ماده به تصویب رسیده بود. از اواسط سال ۱۲۸۵ هجری خورشیدی، این انجمنهای رسمی در ایالتی و ولایتی به وجود آمدند و تا اواخر سال ۱۲۹۰ هجری خورشیدی، همزمان با اتمام حجت روسیه و انحلال مجلس دوم بساط این نهاد مولود مشروطه برچیده شد.[4]
دولت اسدالله علم، نخستوزیر وقت ایران در ۱۶ مهرماه سال ۱۳۴۱ خورشیدی (۱۹۶۳ میلادی) لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی را تصویب کرد. در این مصوبه، شرط مسلمان بودن از شرایط انتخابکنندگان و انتخابشوندگان حذف شده بود، انتخابشوندگان میتوانستند در مراسم تحلیف به یک کتاب آسمانی و نه ضرورتاً قرآن سوگند بخورند و در شرایط انتخابکنندگان و انتخابشوندگان، منعی برای زنان در نظر گرفته نشده بود.
این لایحه بلافاصله با واکنش به شدت منفی روحانیون و اقشار مذهبی مواجه شد. شماری از روحانیون از جمله سید محمدکاظم شریعتمداری، سید محمدهادی میلانی و سید محمدرضا گلپایگانی و در رأس آنان سید روحالله خمینی با این لایحه و بهویژه دادن حق رای و انتخاب به زنان به شدت مخالفت کردند.[5]
روحالله خمینی در ۱۷ مهر ۱۳۴۱ تلگرافی به محمدرضا پهلوی فرستاد و در آن به مفاد تصویبنامه اعتراض کرد.[1]
با بیاعتنایی حکومت به این اعتراضها، خمینی در یک سخنرانی عمومی پا را فراتر گذاشت و از افزایش حضور اجتماعی زنان انتقاد کرد. او گفت:[6]
حساب کنید چه کردهاید؟ زنها را وارد کردید در ادارات؛ ببینید در هر ادارهای که وارد شدند، آن اداره فلج شد. فعلاً محدود است؛ علما میگویند توسعه ندهید؛ به استانها نفرستید. زن اگر وارد دستگاهی شد، اوضاع را به هم میزند؛ میخواهید استقلالتان را زنها تأمین کنند؟! کسانی که شما از آنها تقلید میکنید، دارند به آسمان میپرند، شما به زنها ورمیروید؟
اعتراض روحانیون تا آنجا بالا گرفت که سرانجام اسدالله علم ناگزیر شد در دهم آذرماه، یعنی در کمتر از دو ماه، اعلام کند که لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی اجرا نخواهد شد.[7]