بهرام گور
پانزدهمین شاهنشاه ساسانی (۴٢١–۴٣٨) / From Wikipedia, the free encyclopedia
بهرام پنجم یا وهرام پنجم (به پارسی میانه: 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 ت.ت. 'وَرَهْرانْ'؛ ۴۰۰ تا ۴۳۸ میلادی)، مشهور به بهرام گور، پانزدهمین شاهنشاه ایران و انیران از دودمان ساسانی بود که در سال ۴۲۱ میلادی جانشین پدر خود، یزدگرد یکم، شد و بر تخت شاهنشاهی ایرانشهر نشست. بهرام گور تا سال ۴۳۸ میلادی، نزدیک به ۱۸ سال، پادشاهی کرد. او را در کودکی نخست به لَخمیان—جامعهای از اعراب که به عنوان دستنشاندهٔ شاهنشاهی ساسانی بخشی از جنوب عراق امروزی را در اختیار داشتند—سپردند تا نزد آنها پرورش یابد. پس از مرگ یزدگرد، بهرام با سپاهی که مُنذِر بن نُعمان در اختیار او گذاشته بود، به تیسفون (پایتخت ساسانیان) رفت و پس از حل اختلافات با بزرگان و همچنین شکست دادن خسرو، دیگر مدعی مقام پادشاهی، به سلطنت رسید.
بهرام پنجم وَرَهْرانْ 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 | |
---|---|
شاهنشاه ایران و انیران[1] | |
پانزدهمین شاهنشاه ساسانی (ایرانشهر) | |
سلطنت | ۴۲۰ – ۴۳۸ |
پیشین | یزدگرد یکم (رسمی) خسرو زورستان (مدعی) |
جانشین | یزدگرد دوم |
زاده | ۴۰۰ |
درگذشته | ۴۳۸ (۳۸ سال) ماد، ایرانشهر |
همسر(ان) | سپینود |
فرزند(ان) | یزدگرد دوم |
خاندان | خاندان ساسان |
پدر | یزدگرد یکم |
مادر | شوشاندخت |
بهرام در اولین سال حکومتش با امپراتوری بیزانس وارد جنگ شد. این جنگ زمینهٔ دینی داشت و به دلیل اختلافات میان مسیحیان و زرتشتیان آغاز شد. در این جنگ ابتدا رومیان به پیروزیهایی رسیدند ولی با فرارسیدن سپاه منذر به یاری ساسانیان، نبرد ادامه یافت تا جایی که طرفین ادامه جنگ را بیهوده دیدند و معاهدهای مبنی بر صلح دینی منعقد کردند، ولی طی نقض قراداد اختلافات آنها شدت گرفت تا با پیشنهاد بهرام صلح دیگری صورت گرفت. پس از بستهشدن قرارداد صلح، اهالی دیلم بر سر این مسئله بر ضد بهرام شوریدند اما بهرام آنها را سرکوب کرد. در دوران بهرام حملات هپتالیان از شرق شدت گرفت و او برادرش نرسه را موقتاً بر تخت نشاند و به مبارزه با هپتالها پرداخت و بهرام در این نبرد پیروزیهایی بهدستآورد. همچنین، به هندوستان حمله کرد.
ارمنستان از جمله مسائل دیگری که همواره مورد توجه ساسانیان و هم چنین بهرام بودهاست که از اصلیترین دلایل کشمکشهای ایرانیان و رومیان بودهاست. در دورانی که بهرام درگیر جنگ با اقوام شرقی بود، خاندان اشکانی ساکن ارمنستان این فرصت را مغتنم شمردند و بر ارمنستان چیره شدند، ولی بعد از مدتی در اثر درگیری با ناخارارها تضعیف شدند و ارمنستان بار دیگر جزو ایالات ایران گشت. در دورهٔ بهرام در اثر رفتار خشونتآمیزی که با مسیحیان داشت به مهاجرت اجباری آنها منجر شد اما رفتار او با یهودیان کاملاً مسالمت آمیز بود و عدهای آن را ناشی از یهودی بودن مادر بهرام میپندارند.
بهرام از جمله شناختهشدهترین پادشاهان ساسانی است که داستانهای بسیاری را در ادبیات فارسی به او نسبت داده و شعرهای فراوانی را راجع به او سرودهاند. مرگ بهرام نیز در ادبیات با افسانه پیوند خوردهاست، بهطوری که در پی شکار گوری به باتلاق فرورفته است. او به شکار گورخر علاقه بسیاری داشت و در تاریخهای سنتی آمدهاست که نهایت یک روز در حین شکار گور در باتلاقی فرورفت از دنیا رفت.