ایل کلیایی
From Wikipedia, the free encyclopedia
کُلیایی (به کردی: کولیایی) از ایلات و طوایف مردم کورد است. کلیایی بمعنای صاحبان گوسفند نیز بوده چنانچه این منطقه به دامپروری و دامداری معروف هستند .همچنین در معنای عام به کل منطقه شمال شرق استان کرمانشاه و در معنای خاص به طوایف و منطقه ی غربِ شهرستان سنقر و کلیایی اطلاق میشود. همچنین کلیایی لهجه ی غالبی است که در کل شهرستان سنقر و کلیایی و بخشهایی از مناطق همجوار تکلم میشود .[1][2]
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
![]() | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
در باب خاستگاه مردمان کلیایی نظرات مختلفی وجود دارد. بر پایه برخی از تئوری ها کلیاییها را از مردمان هفت ماله ی بان سیری ایوان میدانند، بعضی معتقدند که از مردان کردی بودند که از منطقه بین ترکیه و سوریه امروزی به این سوی کوچ کرده اند. بعضی ریشه را از گوران و عده ای کلیایی را از ریشه یا در قرابت با زنگنه یا کلهر میدانند که در این موارد نیاز به تحقیقات دقیقتر زبان شناسی و تاریخی است.
فارغ از این نظریات با توجه به تصور زندگی ایل و کوچ نشینی به نظر میرسد اسکان دائمی کلیاییها ناشی از یک مرحلهٔ یکجانشینی مربوط به عهد صفویان، افشاریان یا زندیان بودهاست و در این مورد هم نظرات دو دسته است. سکونت در زمان صفویه بعد از استیلای دولتهای عثمانی و صفویه و تداوم کوچ نشینیِ ایل با توجه به جنگهای این دوَل و دست به دست شدن مناطق کرد نشین بین آنها. نظر دوم استقرار قطعی در دوره افشاریان یا زندیان است.
در تواریخ صفویه نامی به آن شکل از سنقر و ایل کلیایی نیامده. تنها در موارد محدود به نام سنقر اشاره شده است از جمله اشاره به تفویض حکومت سنقر و کلهر به یکی از خوانین زنگنه. دقیقا مشخص نیست که ایل مشترکی که زیرشاخه های مختلف مثل کلیایی، زنگنه، گوران، کلهر و ... از آن جدا شده چه ایلی و یا کدام یک از اینها بوده است.
در عصر صفوی بیشتر نام ایل زنگنه که مورد احترام صفویان و عمال حکومت در کرمانشاهان بوده اند بر سر زبان بوده.
در عین حال طوایف خاصه ی کلیایی در غرب شهرستان کنونی سنقر و کلیایی ساکن اند. مناطق دیگر شهرستان شامل فعله گری یا فیله کری در شمال شرق و ورمزیار در شمال شهرستان و در روستای باوله (ورمزیار) هستند. برای مثال در سفرنامه ناصرالدین شاه به عراق و اماکن مقدسه و به هنگام عبور از منطقه اسدآباد آمده است: از دور کوه سنگی پیدا بود موسوم به امروله. پشت این کوه بلوک افشار طایفه ورمزیار است. از پشت آن کوه دیگری پیداست موسوم به دال خانی که در دماغه آن قصبه سنقر کلیایی است که جز کرمانشاهان است. ( قسمتهایی از منطقه کلیایی مثل روستاهای حبشی و سلیمانشاه وقلعه جوق و سورناباد و سراب و... به یکی خواهر زاده ناصرالدین شاه واگذار شده بود که همان موقع برای بسیاری از ساکنین آنجا نام خانوادگی فرحناکی را انتخاب نموده ) دو قریه که در کنار از خالصه نهاوند دیده شد ده پیر و ده لر است.... پشت کوه های خزل لرستان است و آن طرف کوه های به سمت راست کلیایی و خدابنده لو!!. [1][3]